Οι Εκπαιδευτικές & Κοινωνικές Δράσεις της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (ΕΛΣ) εγκαινιάζουν ένα εκτενές πρόγραμμα συμπεριληπτικών δράσεων, το οποίο θα διαρκέσει από τον Μάιο του 2024 έως τον Ιούλιο του 2025. Αυτές οι δράσεις, που χρηματοδοτούνται από το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0», στοχεύουν στην ανεμπόδιστη πρόσβαση όλων στην τέχνη και τον πολιτισμό. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει μια σειρά από εκπαιδευτικές και καλλιτεχνικές δραστηριότητες που απευθύνονται σε ενήλικες 65+ και άτομα με αναπηρίες (ΑμεΑ), με στόχο την προσέλκυση και την ενδυνάμωσή τους.
Οι δράσεις περιλαμβάνουν βιωματικά εργαστήρια, συναυλίες σε γηροκομεία και Λέσχες Φιλίας, καθώς και σεμινάρια για την εκπαίδευση εκπαιδευτικών και επαγγελματιών του πολιτισμού σε θέματα συμπερίληψης και προσβασιμότητας. Επιπλέον, 15 νέες παραγωγές όπερας, μουσικού θεάτρου και χορού θα παρουσιαστούν σε καθολικά προσβάσιμες συνθήκες, εξασφαλίζοντας ότι όλοι οι θεατές θα μπορούν να απολαύσουν τις παραστάσεις ανεξαρτήτως των φυσικών τους ικανοτήτων.
Οι δράσεις αυτές αντανακλούν τη δέσμευση της ΕΛΣ να προσφέρει ίσες ευκαιρίες πρόσβασης στον πολιτισμό για όλους, αναδεικνύοντας την αξία της τέχνης ως εργαλείο κοινωνικής ένταξης και ενδυνάμωσης. Με αυτό το πυκνό πλέγμα δράσεων, η ΕΛΣ φιλοδοξεί να συμβάλει στην ευρύτερη καλλιέργεια του αισθήματος του ανήκειν, παρέχοντας στους συμμετέχοντες νέες ευκαιρίες για έκφραση και δημιουργία.
Αναλυτικά:
Από το 2016, κάθε χρόνο υλοποιείται –σε Αττική και Περιφέρεια– πληθώρα καλλιτεχνικών εργαστηρίων για άτομα 65+ και ΑμεΑ με στόχο την καλλιτεχνική συνδημιουργία με έμπνευση από την όπερα, το μουσικό θέατρο, τη μουσική και τον χορό. Επιπλέον, την καλλιτεχνική περίοδο 2021/22 υλοποιήθηκε, με την υποστήριξη της Alpha Bank, ο πρώτος επίσημος κύκλος δράσεων προσβασιμότητας Όλοι μαζί στην όπερα, ο οποίος περιλάμβανε την παρουσίαση επιλεγμένων παραστάσεων σε συνθήκες καθολικής προσβασιμότητας, βιωματικά καλλιτεχνικά εργαστήρια για άτομα με ή χωρίς αναπηρία καθώς και εκπαιδευτικά σεμινάρια εκμάθησης μεθόδων και πρακτικών συμπερίληψης για επαγγελματίες. Από τον Ιούνιο του 2024, ο σχεδιασμός των δράσεων με στόχο την προσέλκυση ατόμων 65+ και ατόμων με αναπηρία εξελίσσεται και διευρύνει το κοινό τους, το οποίο θα αποτελέσουν διαγενεακές ομάδες, μεικτές ομάδες ατόμων με ή χωρίς αναπηρία, κάτοικοι γηροκομείων, μέλη από Λέσχες Φιλίας καθώς και εκπαιδευτές, φροντιστές και λοιποί επαγγελματίες του πολιτισμού που ενδιαφέρονται να εντάξουν μεθόδους συμπερίληψης στις πρακτικές τους. Το ευρύ φάσμα των δράσεων διαιρείται στις εξής κατηγορίες: 1) Δράσεις 65+, 2) Δράσεις ΑμεΑ και 3) Καθολικά προσβάσιμες παραστάσεις.
Η κατηγορία Δράσεις για 65+ περιλαμβάνει εκπαιδευτικά καλλιτεχνικά προγράμματα, διαγενεακά εργαστήρια για ενήλικες 65+ και παιδιά, συναυλίες σε γηροκομεία και Λέσχες Φιλίας, βιωματικά εργαστήρια εκπαίδευσης εκπαιδευτών σε ζητήματα 65+, καθώς και σεμινάρια του προσωπικού της ΕΛΣ σε ζητήματα κινητικότητας, επικοινωνίας και υποδοχής ενηλίκων 65+. Συντονίστρια του Έργου είναι η Κική Κέρζελη και βοηθός Συντονιστής Έργου ο Γιώργος Παπαδάκης.
Αναγνωρίζοντας την ελλιπή εκπροσώπηση της 3ης και 4ης ηλικίας στον χώρο του σύγχρονου πολιτισμού και της τέχνης, οι Εκπαιδευτικές & Κοινωνικές Δράσεις της ΕΛΣ αφουγκράζονται τις ανάγκες της εν λόγω ηλιακής ομάδας για επικοινωνία, έκφραση και καλλιέργεια του αισθήματος του ανήκειν και σχεδιάζουν εκπαιδευτικά καλλιτεχνικά προγράμματα με στόχο την ενδυνάμωση και την ενθάρρυνση και παρότρυνση προς διάφορες καλλιτεχνικές και δημιουργικές διεξόδους. Αξιοποιώντας την τεχνογνωσία και τη μεθοδολογία που έχουν αναπτύξει κατά τη διάρκεια της πολυετούς δημιουργίας σχετικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων, θέτουν στο επίκεντρο του σχεδιασμού εναλλακτικές προσεγγίσεις της εκπαίδευσης της μουσικής, του θεάτρου και του χορού στο πλαίσιο της ομάδας που δεν προϋποθέτουν πρότερες γνώσεις μουσικής, θεάτρου ή χορού. Τα οφέλη που αναμένεται να προκύψουν για τους συμμετέχοντες είναι η διεύρυνση και η ανάπτυξη των ατομικών τους δεξιοτήτων, η κοινωνική ενεργοποίηση, η ένταξη στην ομάδα, η ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και η επαναδιαπραγμάτευση της κοινωνικής τους ταυτότητας.
Ο κύκλος διαγενεακών δράσεων για ενήλικες 65+ και παιδιά άνοιξε στις 17 Ιουνίου 2024 με το εργαστήριο μουσικής και αφήγησης Να σου πω ένα παραμύθι. Το εργαστήριο απευθύνεται σε ενήλικες 65 ετών και άνω και παιδιά από 8 έως 12 ετών προσκαλώντας τους σε μια συναρπαστική περιπλάνηση στον χρόνο που έχει ως όχημα τις ιστορίες, το τραγούδι και την αφήγηση και ως στόχο να δημιουργήσει γέφυρες επικοινωνίας μεταξύ των γενεών. Με αφετηρία παραμύθια και ιστορίες βγαλμένες από τις λαϊκές παραδόσεις πληθώρας χωρών, οι συμμετέχοντες θα απολαύσουν μια μεγάλη γκάμα από βιωματικά παιχνίδια και τεχνικές ασκήσεις γύρω από την τέχνη της αφήγησης, θα τραγουδήσουν μελωδίες σχετικές με τις ιστορίες και θα χρησιμοποιήσουν απλά μουσικά όργανα για να επενδύσουν ηχητικά τα παραμύθια με πρωτότυπα ηχοτοπία που θα συνδημιουργήσουν οι ίδιοι. Μέσα από τη διαδικασία μικροί και μεγάλοι θα έχουν την ευκαιρία να αναπτύξουν τον προφορικό λόγο, να εμπλουτίσουν την κοινωνική και καλλιτεχνική εμπειρία τους, να ενδυναμωθούν ως μέλη μιας διαγενεακής ομάδας πλαισιωμένης από την παραδοχή ότι η ηλικία δεν αποτελεί εμπόδιο στην επικοινωνία και στη δημιουργικότητα, αλλά και να περιπλανηθούν στην παγκόσμια μυθοπλασία. Στο πλαίσιο των διαγενεακών δράσεων, από τον Ιούνιο του 2024 έως τον Ιούλιο του 2025, θα υλοποιηθούν συνολικά 4 κύκλοι εργαστηρίων. Τον σχεδιασμό και την υλοποίηση αναλαμβάνουν οι Έλλη Γιαννάκη (μουσικός, εκπαιδευτικός, αφηγήτρια), Έλσα Κούντιγκ (μουσικοπαιδαγωγός, ψυχολόγος, αφηγήτρια) και Δημήτρης Κούρτης (κοινωνιολόγος, μουσικός).
Τον Μάιο του 2024 ξεκίνησε επίσης ο κύκλος των βιωματικών εργαστηρίων εκπαίδευσης εκπαιδευτών σε ζητήματα 65+. Τα εργαστήρια απευθύνονται σε εκπαιδευτικούς καλλιτεχνικής και μη τυπικής εκπαίδευσης, καθώς και σε επαγγελματίες του πολιτισμού που ενδιαφέρονται να εντάξουν τις έννοιες της συμπερίληψης και της προσβασιμότητας στον σχεδιασμό, την οργάνωση και την υλοποίηση εκπαιδευτικών δράσεων που απευθύνονται σε ενήλικες 65+. Τα πρώτα εργαστήρια πραγματοποιήθηκαν στο Ναύπλιο (Φουγάρο – Κέντρο Τέχνης), συνεχίστηκαν στην Καβάλα (ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας) και στη Βέροια (ΔΗΠΕΘΕ Βέροιας), ενώ μέχρι τον Ιούλιο του 2025 θα έχουν ακόμα επισκεφτεί 6 επιπλέον προορισμούς (Κέρκυρα, Μυτιλήνη, Κρήτη, Θεσσαλονίκη, Βόλο, Πάτρα). Παράλληλα θα υλοποιηθούν 3 κύκλοι εκπαιδεύσεων στην Αθήνα και 3 εξ αποστάσεως εκπαιδευτικά εργαστήρια για όσους επιθυμούν να συμμετάσχουν διαδικτυακά.
Επιπλέον, από τον Ιούλιο του 2024 και για έναν χρόνο, το προσωπικό της ΕΛΣ θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει εκπαιδευτικά σεμινάρια με στόχο τη μετάδοση της απαραίτητης συμπεριληπτικής τεχνογνωσίας για τη βελτιστοποίηση του συνόλου των υπηρεσιών υποδοχής του κοινού.
Από τον Σεπτέμβριο του 2024 έως τον Ιούλιο του 2025, η λίστα των βιωματικών καλλιτεχνικών εργαστηρίων για ενήλικες 65+ εμπλουτίζεται με φρέσκες προτάσεις που θα υλοποιηθούν τόσο στις εγκαταστάσεις της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ όσο και σε 7 διαφορετικά δημοτικά διαμερίσματα του δήμου Αθηναίων. Περισσότερες πληροφορίες θα ανακοινωθούν προσεχώς.
Τον σχεδιασμό και την υλοποίηση των παραπάνω αναλαμβάνουν η Κατερίνα Νταμάνη (καλλιτεχνική εκπαιδεύτρια μουσικής) και ο Αντώνης Πριμηκύρης (καλλιτεχνικός εκπαιδευτής θεάτρου).
Τέλος, στο πλαίσιο των Δράσεων για 65+, οι Εκπαιδευτικές & Κοινωνικές Δράσεις της ΕΛΣ διοργανώνουν 60 συναυλίες που θα μεταφέρουν τη μαγεία του λυρικού θεάτρου σε γηροκομεία και Λέσχες Φιλίας της Αττικής, μέσα από το ρεπερτόριο της όπερας, του μουσικού θεάτρου, αλλά και του ελαφρού ελληνικού τραγουδιού. Τον σχεδιασμό και την υλοποίηση υπογράφει η Ομάδα Μουσικού Θεάτρου Ραφή (Αναστασία Κότσαλη, Λητώ Μεσσήνη).
Η κατηγορία Δράσεις για ΑμεΑ περιλαμβάνει εκπαιδευτικά καλλιτεχνικά προγράμματα για μεικτές ομάδες ατόμων με ή χωρίς αναπηρία, βιωματικά εργαστήρια εκπαίδευσης εκπαιδευτών καθώς και σεμινάρια εκπαίδευσης προσωπικού ΕΛΣ σε ζητήματα συμπερίληψης ΑμεΑ.
Τον Ιούνιο του 2024 ξεκίνησαν τα βιωματικά εργαστήρια εκπαίδευσης εκπαιδευτικών καλλιτεχνικής και μη τυπικής εκπαίδευσης, επαγγελματιών του πολιτισμού, αλλά και όσων επιθυμούν να εστιάσουν σε ζητήματα συμπερίληψης και προσβασιμότητας. Τα εργαστήρια αποσκοπούν στην ανάπτυξη και διάχυση της απαραίτητης τεχνογνωσίας για έναν περισσότερο συμπεριληπτικό και προσβάσιμο τρόπο στον σχεδιασμό, την οργάνωση και υλοποίηση εκπαιδευτικών δράσεων που απευθύνονται σε ομάδες ΑμεΑ και μεικτές ομάδες. Η εκπαίδευση θα πραγματοποιηθεί διά ζώσης στην Αθήνα και σε 9 ακόμα γεωγραφικές περιοχές της Ελλάδας, ενώ παράλληλα θα υλοποιηθούν και 3 ακόμα εξ αποστάσεως εκπαιδευτικά εργαστήρια ανοιχτά σε περισσότερους συμμετέχοντες/ουσες. Ο πρώτος κύκλος εργαστηρίων πραγματοποιήθηκε στη Βέροια (ΔΗΠΕΘΕ Βέροιας), ενώ οι επόμενοι κύκλοι προγραμματίζονται για τον Σεπτέμβριο του 2024.
Τα εκπαιδευτικά καλλιτεχνικά προγράμματα για μεικτές ομάδες ατόμων με ή χωρίς αναπηρία θα κάνουν πρεμιέρα τον Σεπτέμβριο του 2024, θα διαρκέσουν έως τον Μάιο του 2025 και θα έχουν στόχο τη συλλογική σύνθεση των τεχνών του θεάτρου, της μουσικής και του χορού μέσω της προσωπικής και αυθόρμητης έκφρασης, αλλά και των προσωπικών εμπειριών των συμμετεχόντων. Με έμπνευση από τις τέχνες της όπερας και του μπαλέτου και με εργαλεία τον δομημένο αυτοσχεδιασμό, την κίνηση, τον ρυθμό, τη μουσική και τον λόγο, καθώς και πληθώρα ασκήσεων και παιχνιδιών ενδυνάμωσης ομάδας προσαρμοσμένες στην εκάστοτε ομάδα, τα μέλη των ομάδων θα παρακινηθούν να εκφραστούν, να μοιραστούν, να διδαχθούν και να αναπτύξουν νέες δεξιότητες μέσα από την ισότιμη συμμετοχή στη δημιουργική διαδικασία. Στο πλαίσιο των δράσεων ΑμεΑ θα υλοποιηθούν 4 διαφορετικά εργαστήρια για μεικτές ομάδες, με διαφορετική ομάδα στόχευσης ανά κύκλο, τα οποία θα υλοποιηθούν τόσο στις εγκαταστάσεις της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, όσο και σε άλλους χώρους πολιτισμού και εκπαίδευσης εντός της Αττικής. Περισσότερες πληροφορίες θα ανακοινωθούν προσεχώς.
Τον Ιούλιο του 2024 θα διεξαχθούν σεμινάρια για το προσωπικό της ΕΛΣ με στόχο την ανάπτυξη και διάχυση της απαραίτητης τεχνογνωσίας για έναν περισσότερο συμπεριληπτικό τρόπο υποδοχής του κοινού, αλλά και συνολικής λειτουργίας και οργάνωσης του θεάτρου.
Τον σχεδιασμό και την υλοποίηση του συνόλου των Δράσεων για ΑμεΑ αναλαμβάνουν η Δάφνη Τσιούνη (καλλιτεχνική εκπαιδεύτρια μουσικής) και ο Βαλάντης Φράγκος (καλλιτεχνικός εκπαιδευτής θεάτρου).
Η κατηγορία Καθολικά προσβάσιμες παραστάσεις προσθέτει στην ήδη υπάρχουσα λίστα των επιλεγμένων παραστάσεων 15 ακόμα παραγωγές όπερας, μουσικού θεάτρου και χορού για ενήλικες και παιδιά της καλλιτεχνικής περιόδου 2024/25 της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Για τις επιλεγμένες παραστάσεις, έχει προβλεφθεί να υπάρχουν θέσεις για Κωφούς, κωφούς και βαρήκοους ανθρώπους που χειρίζονται την Ελληνική Νοηματική Γλώσσα (ΕΝΓ), θέσεις για ανθρώπους που χρησιμοποιούν τους υπέρτιτλους (CAPS) οι οποίοι καλύπτουν όλο το ακουστικό κανάλι, καθώς και θέσεις τυφλών ανθρώπων και ανθρώπων με περιορισμένη πρόσβαση στο οπτικό κανάλι επικοινωνίας, που θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν την υπηρεσία ακουστικής περιγραφής (AD). Οι σκύλοι οδηγοί τυφλών είναι επίσης ευπρόσδεκτοι.
Οι δράσεις πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του Έργου: «SUB.1.1.6 Προσέλκυση ατόμων 65+ και ατόμων με αναπηρία σε δράσεις της Εθνικής Λυρικής Σκηνής», που υλοποιείται στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης – NextGenerarionEU.