Monday 5 October 2020

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ |Χριστίνα Ζυγούρη:Η Τέχνη είναι ανάγκη, λειτούργημα, τρόπος & επάγγελμα

Η εικαστικός Χριστίνα Ζυγούρη που ξεχωρίζει με το διεισδυτικό ανθρωποκεντρικό έργο της, μας ξεναγεί στις σύγχρονες προκλήσεις που αντιμετωπίζει κάθε ενεργός εικαστικός δημιουργός στην Ελλάδα σήμερα, και, εν πολλοίς, στον Δυτικό Κόσμο. Τελικά ποιός είναι ο κοινωνικός ρόλος της τέχνης και του εικαστικού καλλιτέχνη σήμερα; Σε αυτές και πολλές άλλες ερωτήσεις μας οι απαντήσεις της είναι οξυδερκείς και καίριες.

Συνέντευξη στον Πάρη Καπράλο

Πότε αποφασίσατε ότι η τέχνη είναι ο δρόμος σας;
Υποθέτω πως πάντα γνώριζα ότι θα ακολουθούσα αυτόν τον δρόμο. Πριν λίγα χρόνια, βρήκα ένα παλιό σχολικό τετράδιο. Επειδή ο καθηγητής στο Γυμνάσιο δεν μας άφηνε να μιλάμε με την φίλη μου στο μάθημα, γράφαμε η μία στην άλλη κάτω από το θρανίο. Σε μία σελίδα με είχε ρωτήσει τι θέλω να σπουδάσω όταν μεγαλώσω. Είχα απαντήσει ότι με φαντάζομαι με μία τεράστια τσάντα γεμάτη σχέδια και ζωγραφιές…  


Μιλήστε μας για τη νέα σειρά έργων που αναπτύσσετε: ποια είναι η θεματολογική γραμμή της και τι την κάνει ξεχωριστή τεχνοτροπικά από τις προηγούμενες σειρές σας;
Το θέμα στην νέα μου σειρά είναι ο ίδιος ο άνθρωπος και ο τρόπος που επιλέγει να αντιμετωπίσει την ζωή, η οποία είναι γεμάτη περιστατικά. Άλλες φορές ευχάριστα, άλλες δυσάρεστα, άλλες πάλι από εκείνα που δημιουργούν τραύματα που μας καθορίζουν, μικρά ή μεγαλύτερα. Κάποιοι, αντιλαμβανόμαστε την πληγή που δημιουργήθηκε, άλλοι πάλι όχι. Κάποιοι, καταφέρνουν να τα ξεπεράσουν μόνοι τους και να συνεχίζουν τη ζωή τους, αντλώντας δύναμη από ό,τι τους συνέβη, άλλοι  ζητούν βοήθεια για να προχωρήσουν. Υπάρχει όμως και μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων, που είτε δεν έχει κατανοήσει τι επίδραση έχουν πάνω τους  τα γεγονότα ή δεν έχουν τη δύναμη να παλέψουν, είτε δεν έχουν τη δυνατότητα να ζητήσουν την απαραίτητη βοήθεια. Όσο περνάει ο καιρός, το όποιο πρόβλημα, γίνεται  θηλιά και η πληγή δεν κλείνει ποτέ, εμποδίζοντας την εξέλιξή τους...  Το φόντο στα έργα μου, φθαρμένοι τοίχοι, υποδηλώνουν τον χρόνο που πέρασε  και οι ασπρόμαυρες φιγούρες τη μνήμη του ατόμου που βιώσε το τραυματικό γεγονός στο παρελθόν.  Για κάποιον λόγο, για μένα η μνήμη είναι ασπρόμαυρη…  Ξεκίνησα να πειραματίζομαι με διάφορα υλικά και κατέληξα ότι αυτό που με ικανοποιεί  και εξυπηρετεί  αυτό  πού θέλω να επικοινωνήσω,  είναι η ενσωμάτωση του κολάζ στις εικόνες μου. Τεχνοτροπικά αυτό είναι μία διαφορά συγκριτικά με τις προηγούμενες σειρές μου. 

Από ποιούς ζωγράφους και άλλους καλλιτεχνικούς δημιουργούς σε κάθε μορφή και έκφανση των Τεχνών θα λέγατε ότι έχετε επιρροές;
Συχνά γοητεύομαι από το έργο άλλων καλλιτεχνών που υπηρετούν με διαφορετικά μέσα την τέχνη, αλλά και δημιουργών που το έργο τους δεν ανήκει αμιγώς  στις καλές τέχνες. Δεν θα αναφερθώ σε συγκεκριμένα ονόματα,  γιατί θα είναι πολύ μεγάλη η λίστα. Θα πω μόνο, ότι κάθε ένας από αυτούς, αφήνει ένα μικρό ή μεγαλύτερο σημάδι μέσα μου, το οποίο ζυμώνεται με τα δικά μου προσωπικά χαρακτηριστικά και είτε δημιουργεί ένα νέο αποτέλεσμα είτε απορρίπτεται. 

Πόσο επαρκής πέραν τυπικών προσόντων είναι οι σπουδές σε μια Ελληνική πανεπιστημιακή σχολή καλών τεχνών; Θεωρείτε ότι λάβατε ακαδημαϊκά επαρκή εφόδια που σας βοήθησαν στην πράξη; Με ποιόν τρόπο θα μπορούσαν να βελτιωθούν οι σπουδές στις Καλές Τέχνες σε ακαδημαϊκό επίπεδο;
Σε όλα τα πανεπιστήμια του κόσμου, σε κάθε επιστήμη, παίρνοντας το πτυχίο έχεις τις βασικές γνώσεις, ίσως και κάτι παραπάνω, που επαρκούν για τα πρώτα βήματα. Από εκεί και πέρα, είναι ευθύνη του καθενός μας να εμπλουτίσει τις γνώσεις του, να διευρύνει τους ορίζοντές του, να ψάξει… Υπήρξα τυχερή στο θέμα των σπουδών, γιατί πέρασα σε μία σχολή -την Σχολή Καλών Τεχνών της Φλώρινας- που με το που μπήκα δεν διάλεξα κατεύθυνση πχ ζωγραφική ή γλυπτική, αλλά πέρασα όπως όλοι μία βόλτα από όλα τα εργαστήρια πριν καταλήξω σε αυτό που πραγματικά με εξέφραζε. Βρήκα όμως πολλά πράγματα ενδιαφέροντα, σε βαθμό να ασχοληθώ και μετά τις σπουδές μου. Έχω περισσότερα από δέκα χρόνια που τελείωσα την σχολή και δεν έχω εικόνα της κατάστασης σήμερα. Υποθέτω πως όπως κάθε ζωντανός οργανισμός έτσι και οι σχολές έχουν εξελιχθεί, σύμφωνα με τις ανάγκες που προκύπτουν σε κάθε εποχή. Παρ' όλα αυτά, μια καλή αρχή θα ήταν η ύπαρξη πλήρους βιβλιοθήκης (έντυπης και ηλεκτρονικής) σε όλες τις σχολές. 

Ποια είναι η ουσιαστική διαφορά μεταξύ ενός εικαστικού που έχει αποφοιτήσει από μια Σχολή Καλών Τεχνών έναντι κάποιου που επιλέγει την αυτοτελή σπουδή και συνεπή μελέτη των αντικεμένων που τον ενδιαφέρουν με ανεξάρτητους διδασκάλους;
Εικαστικό κάνει κάποιον η συνεχής μελέτη, η συνεπής τριβή  με το αντικείμενο που έχει επιλέξει, η επιμονή να πάει την τέχνη του ένα βήμα παραπέρα κάθε φορά. Φυσικά θα πρέπει να βρει και τον κατάλληλο για  εκείνον δάσκαλο – συνοδοιπόρο σ’ αυτή τη διαδρομή.  Είτε μέσα, είτε έξω από μία σχολή αυτό είναι εφικτό. Η μόνη  διαφορά, ίσως  να βρίσκεται στους χρόνους που θα χρειαστεί κάποιος για να κατακτήσει τους στόχους του.

Θεωρείτε ότι ο εικαστικός καλλιτέχνης είναι επάγγελμα;
Το 1955, κυκλοφόρησε η ταινία «η κάλπικη λίρα» με τον Δημήτρη Χορν να υποδύεται τον ζωγράφο που ζούσε κάτω από το όριο της φτώχειας, και προσπαθούσε να επιβιώσει βασισμένος στο ταλέντο του, αλλά με μικρή επιτυχία.. Στην προσπάθειά του αυτή, έχασε τα πάντα, αλλά εκείνος παρέμεινε πιστός στην τέχνη του. Βλέπετε η τέχνη για τον καλλιτέχνη, είναι σαν σειρήνα που απαιτεί να της αφιερώσεις όλη σου τη ζωή. Ένας καλλιτέχνης, κλείνοντας την πόρτα του εργαστηρίου του, παραμένει καλλιτέχνης. Είναι ο τρόπος του να υπάρχει.. Όπως και το 1955, έτσι και σήμερα, στην Ελλάδα του 2020, είναι μάλλον απίθανο να καταφέρει να επιβιώσει χωρίς να ασχοληθεί και με άλλα πράγματα, σχετικά ή μη. Είναι ανάγκη, είναι λειτούργημα, είναι ο τρόπος να εκφράζει το πώς αντιλαμβάνεται όσα συμβαίνουν στην κοινωνία και κατ΄επέκταση στον εαυτό του.  Είναι  όμως  και επάγγελμα. Ίσως διαφορετικό από αυτό που έχει κάποιος στο μυαλό του, αλλά επάγγελμα, άσχετα αν δεν αντιμετωπίζεται έτσι από την κοινωνία στην πλειοψηφία της που μάλλον θεωρούν τον καλλιτέχνη χομπίστα «που πιάνουν τα χέρια του». 

Είναι διαδεδομένη η αντίληψη στην Ελλάδα πως η Τέχνη είναι ακριβή, “άθλημα για λίγους”, που αφορά μόνο τους πλούσιους: γιατί πιστεύετε ότι υπάρχει αυτή η αντίληψη;
Αντιλήψεις και δεδομένα του παρελθόντος, δυστυχώς σήμερα παίρνουν την μορφή δόγματος. Ίσως κάποτε να ήταν έτσι, μια βόλτα όμως τώρα στις γκαλερί αρκεί για να καταλάβει κανείς ότι αυτό απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Υπάρχουν έργα αξιόλογων καλλιτεχνών σε μία ευρεία γκάμα τιμών που όλοι μπορούν αν θέλουν να αποκτήσουν.  

Ποιός πιστεύετε ότι είναι ο κοινωνικός ρόλος της τέχνης και του εικαστικού καλλιτέχνη σήμερα; Θεωρείτε ότι οι εικαστικοί καλλιτέχνες αλληλεπιδρούν επαρκώς με την Ελληνική κοινωνία; Τι θα είχε νόημα να αλλάξει στον χώρο τέχνης στην Ελλάδα προς όφελος της κοινωνικής απεύθυνσης της Τέχνης, και με ποιό τρόπο νομίζετε ότι μπορεί να συμβεί αυτό;
Στο μυαλό των περισσότερων ανθρώπων, είναι εδραιωμένη η άποψη, ότι ο καλλιτέχνης είναι απομονωμένος από την κοινωνία και υποφέρει σιωπηλά κλεισμένος στο εργαστήριό του ένα ατελείωτο μαρτύριο.  Αυτή είναι μια εικόνα που σε παλαιότερες εποχές, άθελά τους ίσως, οι ίδιοι οι καλλιτέχνες δημιούργησαν και συντήρησαν. Σήμερα όμως, τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά. Οι καλλιτέχνες δημιουργούν ομάδες, αλληλεπιδρούν με την κοινωνία δημιουργώντας projects σε δημόσιους χώρους, προ(σ)καλώντας την συμμετοχή και τον διάλογο με τους θεατές, τόσο εντός όσο και εκτός συνόρων. Αφουγκράζονται τα δεδομένα, προσπαθούν να αφυπνίσουν.  Γίνονται η φωνή εκείνων που δεν έχουν φωνή μέσα από το έργο τους. Θα ήταν πολύ εύκολο να πει κανείς ότι φταίει η έλλειψη παιδείας τόσο στα σχολεία όσο και στην οικογένεια ίσως όμως να φταίμε κι εμείς που δεν προσπαθήσαμε σοβαρά στο παρελθόν να φέρουμε την κοινωνία σε επαφή με το έργο μας και να της μεταδώσουμε την αγάπη μας για την τέχνη. Ευτυχώς πλέον αυτό δείχνει να αλλάζει από την νέα γενιά καλλιτεχνών κυρίως, που λειτουργούν με τρόπο εξωστρεφή, κάνοντας εμφανές ότι είναι κομμάτι της κοινωνίας και δεν ζουν αποκομμένοι από αυτήν.

Υπάρχει θεσμική στήριξη για τους εικαστικούς καλλιτέχνες στην Ελλάδα σήμερα; Κατά την γνώμη σας, τι θα έπρεπε να γίνει για να βελτιωθεί η κατάσταση;
Προσωπική μου άποψη είναι οτι η θεσμική στήριξη στην Ελλάδα είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Για την πολιτεία οι περισσότεροι είμαστε κάτι σαν αόρατοι άνθρωποι. Ελάχιστοι επωφελούνται από αυτήν. Βέβαια η ευθύνη δεν είναι μόνο δικής της. Έχουμε βάλει κι εμείς «το χεράκι μας» σ΄αυτό που συμβαίνει. Όποιος κι αν είναι ο στόχος μας, ότι κι αν θέλουμε να καταφέρουμε, δεν θα έρθει από μόνο του να μας χτυπήσει την πόρτα, αλλά θα πρέπει να ανοίξουμε εμείς τον όποιο δρόμο. Αυτό όμως δεν φαίνεται να είναι ο κανόνας για την πλειοψηφία. Θα πρέπει να διεκδικήσουμε αυτά που θέλουμε. Θα πρέπει να πάψουμε να είμαστε αόρατοι με το να παρουσιάζουμε σταθερά έργο, να παρουσιάζουμε ιδέες και προτάσεις, να  μην αντιμετωπίζουμε με σκεπτικισμό τις συνεργασίες με άλλους . Στην λέξη διεκδίκηση θα πρέπει να δώσουμε τη έννοια που της αρμόζει και η γκρίνια δεν είναι αυτή.


Πέραν της επικέντρωσης σας στην εικαστική δημιουργία, και άλλων επαγγελματικών ενασχολήσεων, ποιές άλλες ασχολίες σας διεκδικούν μέρος του χρόνου σας;
Η αλήθεια είναι ότι οι επαγγελματικές μου υποχρεώσεις, καλύπτουν τον περισσότερο χρόνο της μέρας μου. Όταν όμως καταφέρνω να τα ισορροπήσω, ασχολούμαι  με κατασκευές, όπως αναπαλαιώσεις και επεμβάσεις σε αντικείμενα που βρίσκω στα σκουπίδια κυριολεκτικά, για χρηστικούς ή μη λόγους. Αυτό σημαίνει συχνά έρευνα ή και κατασκευή συμπληρωματικών δευτερευόντων στοιχείων που πρέπει να μάθω πώς θα μπορούσα να δημιουργήσω από το μηδέν.  Βρίσκω ενδιαφέρον να δίνω μια δεύτερη, ίσως και τρίτη ευκαιρία σε αντικείμενα που ο περισσότερος κόσμος θεωρεί πλέον άχρηστα. 

Συνοπτικό Βιογραφικό
Η Χριστίνα Ζυγούρη είναι ζωγράφος, που γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη όπου και ζει και εργάζεται. Σπούδασε γραφιστική στο ΙΙΕΚ Πυθαγόρας και Καλές Τέχνες στην Σχολή Καλών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας με έδρα την Φλώρινα. Έκτοτε συμμετείχε σε εκθέσεις στη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα αλλά και σε ομαδικές διαδικτυακές εκθέσεις που οργάνωσαν γκαλερί της Βενετίας. Παράλληλα, εργάζεται ως καθηγήτρια εικαστικών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και προσφέρει εθελοντική εργασία σε γηροκομείο της πόλης. Η Χριστίνα Ζυγούρη συμπράττει με την Ομάδα Τεχνών ARC (Art Revisited Collective) από τον Μάιο του 2018. Ανακαλυψτε περισσοτερα ΕΔΩ.

Browse by keyword / Βρείτε αυτό που ψάχνετε

Activism Amfissa An Athenian Outsider Andros Animation & Comics Antiparos Art Fairs Art Therapy ArtMarket Athens Auctions Audio/Video Australia Awards Books&Manuscripts Call for entries & Competitions Ciné qua non Cinema Collage Collectives Columnists: www treasures Commentary & Documentation Conferences CulturalContent/Tourism Cyprus DESIGN Digital Art DJs Documentary EDITO ElefsisCultureCapital ENGLISH Fashion Festivals & Biennales Florina Fundraising Gastronomy Halkida Iconography Ioannina Jewllery Lesvos LGBTQI+ Lifestyle London Calling Loutraki Multimedia & Installations Art Museums Myconos Naxos News Opera Party Performance Printmaking Projects Restoration/Συντήρηση Rethymnon Retrospective Sculpture & Ceramics Shqipëri Sikinos StreetArt Symposiums Syros Tattoo Teri Paschos textileArt Thessaloniki US Venue Virtual Watercolor whoISwho Workshops & Masterclasses Αγρίνιο Αίγινα Αίγιο Αλεξανδρούπολη ΑΝΑΦΗ ΑνδριανήΤζίμα Άνδρος ΑΝΤΙΚΑ Αντίπαρος Απόψεις ΑΠΟΨΗ Άργος Αρχαιολογία Αρχιτεκτονική Βέροια Βόλος Γειτονιές Δελφοί ΔΗΜΗΤΡΙΑ Δημοπρασίες Διαλέξεις/ΔημόσιεςΣυζητήσεις Δίον-Λιτόχωρο Δράμα Έβρος Εγκαίνια Έδεσσα Ειδικά Θέματα ΕικαστικέςΔράσεις Εκδηλώσεις Εκθέσεις Εκπαίδευση ΕΛΕΥΣΙΝΑ Επίδαυρος Έρευνα Ζάκυνθος Ζωγραφική Ηράκλειο Θέατρο Θρησκεία Ιδρύματα Ιεράπετρα Ιστορία Ιστορίες για γάτες ΙΩΑΝΝΙΝΑ Καβάλα Καλαμαριά Καλαμάτα Καλλιγραφία Καστελλόριζο Καστοριά Κέρκυρα ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ Κίμωλος Κοζάνη ΚΟΡΟΝΟΪΟΣ Κρήτη Κως Λάρισα Λέσβος Λευκάδα Λήμνος Λόγος Λύκειον Ελληνίδων Μεσολόγγι Μουσική Ναύπακτος Ναύπλιο Νεκρολογία ΞΑΝΘΗ Ξεναγήσεις Ολυμπία Ορεστειάδα Παιδαγωγικά Παιδιά Πάρος Παρουσιάσεις Πάτμος Πάτρα ΠεριΟινουΣκιας Πόρος Πρόσωπα Προσωπικότητες Ρόδος Σάμος Σαντορίνη Σκηνογραφία Σκιάθος Σπέτσες Στήλη Άλατος Στυλ & Εποχές Συλλογές Συναυλίες Συνέντευξη ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Τέχνες Τέχνη Τεχνολογία Τζια ΤΗΝΟΣ Τρίκαλα Τρίπολη ΥΔΡΑ Υποτροφίες Φλώρινα ΦΟΛΕΓΑΝΔΡΟΣ Φωτογραφία Χαλκίδα Χανιά Χειροτεχνίες Χίος Χορηγίες Χορός Ψηφιδωτό Ψυχολογία Ψυχολογία στην καθημερινότητα