ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ | Χρήστος Σκούρτης: Τέχνη εν ρευστώ

Δευτέρα 30 Νοεμβρίου 2015 - Η πρώτη επαφή με τα έργα του Χρήστου Σκούρτη είναι πολύ παραπάνω από ενδιαφέρουσα: έργα ζωντανά που λιώνουν υπό το βάρος του χρόνου και της φθοράς, καθώς η ημίρευστη καραμέλα που τα αποτελεί προσδίδει περεταίρω αφαίρεση αυτής που αρχικά απέδωσε φορμαλιστικά ο καλλιτέχνης. Ενας "στρατός" από ανθρώπους, μόνοι ή παρεηδόν, οδηγούνται προς την εξάλειψη, όπως όλοι μας. Αυτή ήταν η πρώτη εντύπωση που αποκόμισα από τα έργα του Χρήστου Σκούρτη, τον περασμένο Ιούνιο όταν τα αντίκρυσα σε εγκατάσταση που αποτέλεσε και την πτυχιακή του εργασία στην Φλώρινα. Η σχετικά σύντομη συζήτηση μας  αποκάλυψε πολύ περισσότερα από τις παιδικές αναμνήσεις που έφερνε η οσμή της καραμέλας που κυριαρχούσε στον χώρο, ή το δραματικό φορτίο που  προέκυπτε από την θνητότητα των μορφών που έλιωναν αργά μέχρι εξάλειψης...

Συνέντευξη στον Πάρη Καπράλο

Πώς προέκυψε η χρήση της καραμέλας ως υλικού για τις δημιουργίες σας, και πώς συμβάλλει το συγκεκριμένο υλικό στο εννοιολογικό περιεχόμενο του έργου σας; 

Η χρήση του συγκεκριμένου υλικού δεν ήταν ένα τυχαίο αποτέλεσμα, ούτε προϊόν συμπτώσεων, ήταν μια αναζήτηση που αρχικά ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2013 για μια διάφανη γλυπτική η οποία θα επέτρεπε στον τρισδιάστατο χώρο να γίνει ενεργό εικαστικό κομμάτι μέσα από το γλυπτό. Επίσης το γεγονός ότι το υλικό αυτό παρουσιάζει «ζωή» μέσα του δηλαδή εξελίσσεται, αλλάζει, αναδιαμορφώνεται, δημιουργεί νέες δομές και σε καμία περίπτωση δεν εμφανίζει την στατικότητα του γυαλιού ή του πλεξιγκλάς ήταν κάποια από τα χαρακτηρίστηκα του που κέντρισαν το ενδιαφέρον μου και οδήγησαν την προσοχή μου προς την κατεύθυνση της καραμέλας. Εκμεταλλευόμενος λοιπόν τις ιδιότητες του υλικού, τα διαφορετικά χρώματα και σχήματα, τις γεμάτες και κενές φόρμες που προκύπτουν, την μυρωδιά του στον χώρο αλλά κυρίως την αλλοίωση του, προσπαθώ να προσεγγίσω το ζήτημα του χρόνου και της φθοράς όπως την αντιλαμβάνεται ο άνθρωπος, αλλά και τον τρόπο που αυτή η διάλυση δομών μέσα από την ροή μπορεί να προταθεί ως ένα εικαστικό έργο τέχνης.

Συνεπώς, τόσο εννοιολογικά όσο και πραγματικά, η καραμέλα είναι το δομικό υλικό πολλών διαφορετικών έργων. Συνεπώς το έργο είναι μια εγκατάσταση με περισσότερα γλυπτά σας από καραμέλα, ή κάθε ένα ξεχωριστά;

Προσπαθώ να συμβαίνουν ταυτόχρονα και τα δυο όσο αυτό είναι δυνατόν. Με ενδιαφέρει στο κάθε γλυπτό να έχω προσέξει όσες περισσότερες λεπτομέρειες μπορώ ενώ την ίδια στιγμή δεν θέλω να αφήνω στην τύχη την σχέση που θα έχουν αυτά τα γλυπτά μεταξύ τους σε μια ευρύτερη εγκατάσταση. Θέλω πάντα το συνολικό αποτέλεσμα τους να έχει μια συνοχή, να έχει μια αφήγηση. Βέβαια αυτό πάλι είναι κάτι που διαβάζεται κυρίως από τους θεατές. Γενικά όμως το feedback που παίρνω από τους επισκέπτες είναι ότι παρατηρούν το έργο και με τους δυο τρόπους.

Δεν σας απασχολεί η "θνητότητα" των έργων σας; Το γεγονός δηλαδή ότι το έργο συντελείται εν ρευστώ, αλλά δεν δύναται να επιζήσει για πολύ;

Αυτό ήταν πάντα ένα ζήτημα στο έργο μου. Όταν έκανα τα πρώτα πειράματα στο εργαστήριο της σχολής με στενοχωρούσε πολύ το γεγονός ότι τα γλυπτά λιώνουν και καταστρέφονται αλλά όσο προχωρούσε η ερευνά μου παρατηρούσα ότι αυτή η διαδικασία ίσως και να έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον και από τα ίδια τα γλυπτά. Η ουσία όμως του ερωτήματος πάντα υπήρχε και εκφραζόταν με διαφορετικούς τρόπους από συμφοιτητές και άλλους ανθρώπους της τέχνης. Για παράδειγμα: «Πώς μπορείς να πουλήσεις το έργο σου; Ποιος συλλέκτης θα δεχτεί να το έχει στην συλλογή του; Γιατί δεν βάζεις κάποιο υλικό να μην φθείρονται; Πώς θα το αποθηκεύσεις; » Η αλήθεια είναι πως ήταν δύσκολο να δώσω απαντήσεις σε όλα αυτά τα ερωτήματα έως την ήμερα που κατάλαβα πως αυτό που εγώ πρότεινα ως έργο τελικά δεν ήταν τα ίδια τα γλυπτά αλλά ο χρόνος. Η διαφορά μιας τελικής από μια αρχική κατάσταση μέσα από μια διαρκή performance των γλυπτων με συμμέτοχη του θεατή όπου κάθε τόσο αναγνωρίζει την φθορά ως μια συνθήκη του έργου.





Η προσέγγιση σας με την καραμέλα θα εξακολουθήσει ή σκέπτεστε/έχετε επιχειρήσει την καλλιτεχνική δημιουργία με άλλα υλικά και σε άλλο "είδος" τέχνης;

Για το επόμενο διάστημα νομίζω πως θα ασχοληθώ μόνο με την ζάχαρη και την καραμέλα. Υπάρχουν στα πλάνα μου κάποια project που θέλω να δοκιμάσω να δω τα αποτελέσματά τους και αν μου δοθεί και η ευκαιρία να τα παρουσιάσω.

Πως ήταν η φοιτητική εμπειρία στην Σχολή Καλών Τεχνών της Φλώρινας, ιδιαίτερα από την οπτική ενός ανθρώπου που έχει επιλέξει ένα λίγο διαφορετικό μονοπάτι στην ζωή του μέχρι λίγα χρόνια και επέλεξε να επιστρέψει στα έδρανα;

Αν στο εξωτερικό επιλέξει κάποιος να αλλάξει επαγγελματική κατεύθυνση όταν είναι πάνω από τα τριάντα δεν προκαλεί καμία εντύπωση σε κανένα. Είναι κάτι πολύ φυσικό και συνήθως συμβαδίζει με το τι επιτάσσει η εποχή και οι εξελίξεις. Στην Ελλάδα δεν είναι τόσο σύνηθες αν και συγκριτικά με παλαιότερα, σήμερα είναι σαφώς καλύτερα. Στην σχολή δεν ένιωσα άβολα γιατί έτσι και αλλιώς ο μέσος όρος ηλικίας είναι κοντά στα εικοσιπέντε με είκοσι έξι. Εγώ ήμουν τριάντα  οπότε δεν ήμουν ηλικιακά πολύ μακριά από τους συμφοιτητές μου. Παρόλα αυτά η φοιτητική μου ζωή στην Φλώρινα ήταν λίγο δύσκολη ειδικά στην αρχή  γιατί δεν μου άρεσε καθόλου η περιοχή. Δεν μπορούσα να συνηθίσω το κρύο, δεν μπορούσα να περπατήσω στο χιόνι και ήταν οκτώ ώρες μακριά από την Αθήνα. Γενικώς είχα μια άρνηση και δυσαρέσκεια τα πρώτα χρόνια για την Φλώρινα που σταδιακά όμως υποχώρησε, βρήκα «τα πατήματα μου», ηρέμησα και απέκτησα έτσι περισσότερη ενέργεια για την σχολή. Δεν στενοχωρήθηκα ποτέ που έφυγα από την Φλώρινα αλλά χάρηκα τελικά που φοίτησα στην Σχολή Καλών Τεχνών του Παν. Δυτ. Μακεδονίας.

Υπάρχουν άλλα είδη τέχνης ή παραγωγής πολιτιστικού περιεχομένου (κινηματογράφος, πεζογραφία, ποίηση, θέατρο, μουσική, κλπ) που σας επηρεάζουν ή σας προκαλούν να συνδιαλεχθείτε μαζί τους στο έργο σας;

Τις περισσότερες φόρες οι αφορμές που παίρνω για να προκύψει κάτι προέρχονται από έργα άλλων καλλιτεχνών. Τα video της Sam Taylor-Wood για παράδειγμα «Still life» και «Little death» ήταν έργα που επηρέασαν πολύ την δουλειά μου. Η ταινία - πείραμα του Linklater «Boyhood» οπού μέσα από την ιστορία μιας οικογένειας μιλάει ουσιαστικά για το πέρασμα του χρόνου και την φθορά είναι ένα φιλμ που το χρησιμοποίησα ως τεκμηρίωση για το έργο μου. Το θεατρικό έργο «Ευτυχισμένες μέρες» του S. Beckett ή το έργο του M. Proust «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο» έχουν γίνει αφορμές για να συμμετάσχω σε εκθέσεις και έχουν προκύψει έργα από αυτό το πάντρεμα. Επίσης πολλές αφορμές έχω πάρει ιδέες από τον χώρο του design και της αρχιτεκτονικής. Γενικώς όμως μου αρέσει να δανείζομαι στοιχεία από διαφορετικές μορφές τέχνης αλλά και από συναδέλφους μου, να τα προσαρμόζω όπως εγώ θέλω και να τα εντάσσω στην δουλειά μου. Είναι μια διαδικασία που την βρίσκω τρομερά δημιουργική.

Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του Διαδικτύου στην δουλειά σας (σε επίπεδο παραστάσεων, αλλά και επικοινωνίας);

Το διαδίκτυο πια μπορώ να πω πως έχει την ίδια αξία για εμένα όπως έχει το πινέλο για έναν ζωγράφο. Είναι πολύ σημαντικό εργαλείο για την δουλειά μας. Είναι κανάλι ενημέρωσης για το τι συμβαίνει αυτή την στιγμή στον κόσμο σε καλλιτεχνικό επίπεδο. Είναι η πόρτα να βρεις μια ευκαιρία για συμμετοχή σε μια έκθεση, σε μια bienalle  σε ένα φεστιβάλ οπουδήποτε στον πλανήτη και ο χώρος για να επικοινωνήσεις και να διαφημίσεις την δουλειά σου σε όσους περισσότερους χρήστες του διαδικτύου μπορείς. Είναι εξαιρετικά εύκολο πια να προμοτάρεις τον εαυτό σου και να κοινοποιήσεις τα έργα σου σε περισσότερο κόσμο, να κλείσεις συμφωνίες όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό. Βέβαια απαραίτητη προϋπόθεση είναι το έργο σου να έχει μια ποιότητα και να είσαι αποφασισμένος να ξοδέψεις αρκετό χρόνο μπροστά στον υπολογιστή καθώς και να έχεις ταυτόχρονα το ταλέντο της επικοινωνίας και των δημοσίων σχέσεων, κάτι που εγώ δεν το έχω αλλά προσπαθώ να το αποκτήσω.

Επιδιώκετε συνέργειες με άλλους καλλιτέχνες, και την αλληλεπίδραση που μπορούν αυτές να επιφέρουν;

Μου αρέσει πολύ να συνεργάζομαι με συναδέλφους και να προκύπτουν πράγματα. Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον να βλέπεις πως μια ιδέα που είχε κάποιος, πέρασε από το μυαλό και την φαντασία μιας ολόκληρης ομάδας ανθρώπων, προστέθηκαν ή αφαιρέθηκαν στοιχεία και τελικά το αποτέλεσμα που προέκυψε είναι κάτι που κανείς δεν περίμενε. Η εμπειρία μου μέσα από την ομάδα Εν Φλω (2011-2013) μου έμαθε πόσο όμορφη είναι αυτή η διαδικασία η οποία δεν στηρίζεται σε de facto συμπαγείς και αλάνθαστες ιδέες, αλλά εμπεριέχει το στοιχείο της δημιουργικότητας ακόμα και στα πρώτα πρώτα στάδια γέννησης της ιδέας ενός project. Επίσης όλο αυτό είναι ένας τρόπος να πάρεις και να δώσεις, να λυθούν προβλήματά σου, να μάθεις και ταυτόχρονα να προκύψει ένα εικαστικό έργο.

Πόσο αποδεκτή είναι η Τέχνη στην Ελλάδα σήμερα και τι ρόλο καλείται να παίξει στον δημόσιο χώρο;

Είναι λίγο περίεργο αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα. Ενώ στο εξωτερικό η τάση είναι να δημιουργούνται καινούρια μουσεία σύγχρονης τέχνης, να ανοίγουν περισσότερες γκαλερί, να εμφανίζονται νέα φεστιβάλ ή μπιενάλε και να δίνεται προτεραιότητα σε πειραματισμούς νέων καλλιτεχνών, να υπάρχει δηλαδή μια ανοιχτότητα και εξωστρέφεια της τέχνης, η χώρα μας εμφανίζεται να είναι λίγο στείρα σε αυτό το κομμάτι. Μοιάζει να μην αποδέχεται την τέχνη ως προτεραιότητα της για να βγει από την κρίση. Θεωρεί για παράδειγμα πως ένας τουρίστας στην Αθήνα πρέπει να δει μόνο τον Παρθενώνα και οτιδήποτε άλλο έχει μάρμαρο μέσα ή έξω και να φύγει. Η ελληνική σύγχρονη τέχνη μοιάζει να μην υποστηρίζεται και ο όποιος πειραματισμός γινεται να μένει καλά κλεισμένος μέσα σε σχολές και εργαστήρια. Η τέχνη στην χώρα μας είναι ένας χώρος ο οποίος τελικά μπορεί να αφορά μόνο 1500 με 2000 Έλληνες που ενδιαφέρονται για αυτήν. Εδώ είναι όμως που ο δημόσιος χώρος είναι αναγκαίο να παίξει τον ρόλο του ως χώρος έκφρασης, πειραματισμού, επικοινωνίας και διαφήμισης του νέου. Υπάρχει μεγάλη ανάγκη η πολιτιστική δραστηριότητα να είναι προσβάσιμη και να προσεγγίζει την καθημερινότητα των πολιτών, να προβληματίζει και να τραβάει το βλέμμα του περαστικού ή του μόνιμου κάτοικου έστω και λίγο μακριά από την καθημερινότητά του.

Ποια είναι τα επόμενα βήματα σας και πώς τα επηρεάζει η οικονομική και κοινωνική κρίση που διερχόμαστε;

Παρόλο που αυτή την στιγμή η Ελλάδα είναι ο ιδανικός χώρος για να εμπνεύσει ένα καλλιτέχνη για παραγωγή έργου δυστυχώς οι περισσότεροι καλλιτέχνες εξαιτίας της οικονομικής κρίσης δουλεύουν σχεδόν «εθελοντικά». Κανένας από τους καλλιτέχνες δεν ζει πια μόνο από το εικαστικό  έργο του και είναι αναγκαίο να κάνει και κάτι ακόμα για να επιβιώνει. Έτσι αν και αυτή την στιγμή το καλλιτεχνικό έδαφος της Ελλάδας είναι πρόσφορο για την τέχνη προσωπικά αν είχα την ευκαιρία θα ήθελα να ζήσω για λίγα χρόνια στο εξωτερικό να δω πως λειτουργούν εκεί τα πράγματα στον καλλιτεχνικό τομέα να δουλέψω και να μάθω όσα περισσότερα μπορώ.

Αν ένας έφηβος σας πει ότι θέλει να γίνει εικαστικός, τι θα τον συμβουλεύατε να προσέξει/κάνει;

Αν είναι απολύτως σίγουρος ότι αυτό που θέλει να κάνει είναι να γίνει εικαστικός αυτό που θα τον συμβούλευα είναι να προσπαθεί να δουλεύει όσο περισσότερο μπορεί. Να πηγαίνει πρώτος στο εργαστήριο και να φεύγει τελευταίος. Να μην κρατάει μυστικά για τον εαυτό του, να μοιράζεται και να συνεργάζεται όσο περισσότερο μπορεί με τους συναδέλφους του. Να μη φοβάται να πειραματίζεται, να ερευνά και ειδικά για όσα χρόνια θα φοιτήσει στη σχολή του. Όταν τελικά κάνεις κάτι που αγαπάς με θετική ενέργεια και με όρεξη, κάτι που έχει προκύψει μέσα από αρκετή δουλειά έρευνα και πειραματισμούς, σίγουρα θα υπάρχει κάποιος έξω από το εργαστήριο που θα ταυτιστεί μαζί σου.

Σύντομο Βιογραφικό
Ο Χρήστος Σκούρτης γεννήθηκε στην Αθήνα, πέρασε από σχολειά, σχόλες, στρατό, ταξίδεψε στο εξωτερικό και στο εσωτερικό του και από τον Οκτώβρη του 2010 αποφάσισε να σπουδάσει Καλές και όχι μόνο Τέχνες, στο Πανεπιστήμιο Δυτ. Μακεδονίας. Τον Ιούλιο του 2015 αποφοίτησε 1ος στο έτος του από το Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών και από το 3ο εργαστήριο έχοντας ως συντονιστές-καθηγητές τους Χ. Κοντοσφύρη και Θ. Ζωγράφο. Τα τελευταία πέντε χρόνια παράλληλα με τις σπουδές του έλαβε μέρος και σε αρκετές ομαδικές εκθέσεις. Κάποιες από αυτές είναι: Το 2011 στο TAF μαζί με την ομάδα Εν Φλω στην έκθεση « Μικροί Κήποι Ευτυχίας» στην Αθήνα. Το 2012 στην έκθεση « Transform - Το κουτί της Πανδώρας» στο στρατόπεδο Κόδρα στην Θεσσαλονίκη. Το 2013 στην Gallery, Is not Gallery στην Κύπρο στην έκθεση «Έχεις καινούργια σχέδια;». Το 2014 στο Μακεδονικό Μ.Σ.Τ. στα πλαίσια του Festival Kodra Fresh στην έκθεση «Οι Ήρωες πέθαναν. Ζήτω οι Ήρωες.» και το 2015 στο Inspire Festival στην έκθεση με τίτλο «Ενεργοί Χώροι» στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκη. Για τις επιδόσεις του κατά το ακαδ. έτος 2011-2012 έλαβε υποτροφία από το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών (Ι.ΚΥ.)