Σάββατο 9 Μαΐου 2015 - Στην ταινία “Το χάρισμα της Σεραφίν” (Séraphine, 2008) ο Γάλλος σκηνοθέτης Martin Provost παρουσιάζει έναν έμπορο Τέχνης που ανακαλύπτει στις αρχές του περασμένου αιώνα τον Picasso, τον Henry Rousseau και δεκάδες άλλους, ανάμεσα τους και τη καθαρίστρια του εξοχικού σπιτιού του, μιά γυναίκα που φτιάχνει τα δικά της χρώματα από φυσικές ύλες και ζωγραφίζει εκπληκτικά, χωρίς ποτέ να έχει διδαχθεί, παρά μόνο από ένα όραμα. Η ταινία αφήνει τον θεατή με μια ιδιαίτερη αίσθηση έκπληξης και παιδικότητας, μια naïve αγαλλίαση. Περίπου τέτοια ήταν η αίσθηση που μου άφησε η πρώτη θέαση των έργων του ζωγράφου Κωνσταντίνου Μεννή, χειρούργου ορθοπεδικού τω επάγγελμα, που διανύει την 4η δεκαετία της ζωής του. Αυτή ήταν δύο χρόνια πριν, και η συζήτηση οδήγησε σε συμμετοχή στο ομαδικό project “Meet the Artist”, το οποίο άλλωστε στάθηκε αφορμή της γνωριμίας μας, σε μία ατομική έκθεση το 2014 και σε ένα ακόμη project μαζί με την εξαιρετική ζωγράφο Χριστίνα Ζυγούρη (δείτε και την δική της συνέντευξη, αν θέλετε, ΕΔΩ) φέτος στην Myrό Gallery -μία έκθεση που “τρέχει” ακόμη, αφού εγκαινιάστηκε προχθές και θα καταλήξει στις 6 Ιουνίου. Ο ίδιος έχει ασχοληθεί τα τελευταία 3 χρόνια με την ζωγραφική. Το έκανε εντατικά, σχεδόν λαίμαργα. Το αρχικό αποτέλεσμα ήταν εκπληκτικό για άνθρωπο που δεν είχε διδαχτεί ποτέ συστηματικά τέχνη, και ενδιαφέρον, ακόμα και σε σύγκριση με φτασμένους ζωγράφους. Τώρα, τρία χρόνια αργότερα, μας παρουσίασε ένα σύνολο έργων ακόμα καλύτερο συνθετικά, ζωγραφικά και σε επίπεδο έμπνευσης. Ένα μείγμα αφαιρετικής παραστατικής με αφηρημένο εξπρεσσιονισμό, σε σκληρές γραμμές αποτύπωσης, με μια σειρά πειραματισμών (όπως π.χ. ολιστική αποτύπωση με dripping σε κάποια έργα), που αν αστόχησε να δημιουργήσει μία και μοναδική σειρά, ωστόσο, έχει δημιουργήσει μερικές δεκάδες εξαιρετικά έργα που εντάσσονται σε 2-3 διαφορετικές “οικογένειες” ως προς την μορφολογία και την αποτύπωση. Με την πεποίθηση ότι ο καλύτερος τρόπος παρουσίασης του καλλιτέχνη, τόσο ως προς το έργο του όσο και ως προς την ακραία ιδιαίτερη σχέση του με την εικαστική δημιουργία θα ήταν τα δικά του λόγια, ο γράφων προσπάθησε να κάνει τις σωστές ερωτήσεις....
Συνέντευξη στον Πάρη Καπράλο
Πότε και με ποιά αφορμή ξεκινήσατε με την Τέχνη;
Είχα από παιδί την τύχη να τον μιμούμαι, έτσι ο παππούς μου έβρισκε τις ευκαιρίες να μου μαθαίνει τα πρώτα ''μυστικά''. Ζωγράφιζα ανέκαθεν, χωρίς να έχω σκοπό μου να εκθέτω, ήταν προσωπική ανάγκη. Ήταν κρυφός έρωτας. Ένα “Meet the Artist” της Myro με έσπρωξε στην πρώτη μου έκθεση.
Με τι υλικά έχετε δουλέψει έργα σας και ποια είναι η σχέση με τα υλικά που έχετε καταλήξει ότι σας εκφράζουν και δουλεύετε περισσότερο με αυτά;
Πάντα αρεσκόμουν να ζωγραφίζω με χρώματα λαδιού. Είχα φτάσει να πιστεύω πως μόνο μια ελαιογραφία είναι το '' βαρύ έργο '', το διαχρονικό. Τον τελευταίο καιρό, ο πειραματισμός μου με μια μικτή τεχνική λαδιού και ακρυλικού, μου χάρισε ιδιαίτερες υφές.
Ποια θέματα απασχολούν/διατρέχουν το έργο σας;
Η απεικόνιση ενός τοπίου ή τόπου με ιδιαίτερο - όχι απαραίτητα ασυνήθιστο - τρόπο, όπου η ανθρώπινη παρουσία διέρχεται, αιωρείται ή απογειώνεται, με οδηγεί μυστηριακά από τη συγχώνευση στην αντιδιαστολή, από το εναλλασσόμενα μόνιμο στο καταλυτικά περαστικό.
Έχει ειπωθεί ότι "ο καλλιτέχνης μιλάει για εκείνους που δεν μπορούν να το κάνουν": θεωρείτε ότι η τέχνη πρέπει να έχει κοινωνική συμβολή;
Όσοι αδυνατούν - ή δεν θέλουν - να εκφραστούν με έναν ''κατά τεκμήριο'' καλλιτεχνικό τρόπο, δεν σημαίνει ότι απεμπολούν τις ανάλογες ανησυχίες. Γνωρίζω ανθρώπους που είναι ικανοί να αναλύσουν εικαστικά ένα έργο, χωρίς να έχουν πιάσει ποτέ πινέλο ή σκαρπέλο στα χέρια τους. Ο καλλιτέχνης έρχεται να ''ενοχλήσει'' την κρυφή ή θαμμένη αυτή ανησυχία και στη συνέχεια να την καρπωθεί για τα επόμενα έργα του. Είναι η λεγόμενη ''συμμετοχή του κοινού'' στην εξέλιξή του.
Αντιμετωπίζετε την πώληση των έργων σας ως μέτρο επιτυχίας και αποδοχής της δουλειάς σας ή απλώς είναι μία αναγκαία παράμετρος βιοπορισμού;
Ο ζωγράφος είναι μοναχικός τύπος την ώρα που δημιουργεί. Ενίοτε, δεν επιθυμεί την παραμικρή παρουσία. Η αίσθηση ότι κάποιος θα επιλέξει έργο του, ισοσκελίζει αυτή τη μοναχικότητα με ένα είδος κοινωνικοποίησης που δημιουργεί. Οι σκέψεις και τα συναισθήματά του, θα μοιραστούν με άλλους ανθρώπους, με ορισμένους σε μόνιμη σχέση. Αυτή η σχέση δεν έχει τιμή, δεν πληρώνεται.
Υπάρχουν άλλα είδη τέχνης ή παραγωγής πολιτιστικού περιεχομένου (κινηματογράφος, πεζογραφία, ποίηση, θέατρο, μουσική, κλπ) που σας επηρεάζουν ή σας προκαλούν να συνδιαλεχθείτε μαζί τους στο έργο σας;
Η κίνηση. Η οπτική. Το άκουσμα. Ο συνδυασμός τους, που κάνει τη διαφορά από τη ΄΄σιωπηλή'' έκφραση. Η μουσική και το θέατρο με ''αναγκάζουν'' ενίοτε να υποκλίνομαι.
Πως επηρεάζει η κρίση την καλλιτεχνική παραγωγή σας;
Ο εικαστικός έχει ένα μεγάλο πλεονέκτημα κατά την περίοδο της περίφημης κρίσης. Την ευκαιρία να αφήσει πίσω κάθε τι το περιττό και να αναπτύξει το ουσιώδες, να δημιουργήσει πιο μεστά έργα. Η απαλλαγή από την ανάγκη αύξησης της ''παραγωγής'', λόγω της άφιξης και παρουσίας όψιμων φιλότεχνων ευπόρων επισκεπτών, μπορεί να μειώσει τις πιθανές πωλήσεις, αλλά μπορεί και να οδηγήσει στη δημιουργία των λίγων και δυνατών έργων που θα μείνουν.Η κρίση, στο βάθος, είναι μια σύγκρουση. Αν την αφήσουμε στο επίπεδο των αριθμών, το παιχνίδι, επειδή είναι στημένο, θα χαθεί. Αν την αναγάγουμε σε σύγκρουση ιδεών, αντιλήψεων και οραμάτων τότε ναι, ο εικαστικός ίσως βρει διέξοδο και έχει μέλλον.
Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του Διαδικτύου στην δουλειά σας (σε επίπεδο παραστάσεων, αλλά και επικοινωνίας);
Η διαδικτυακή συναλλαγή προωθεί το διαφημιστικό μέρος της δουλειάς του καλλιτέχνη, κάτι αναγκαστικά απαραίτητο σήμερα, ιδίως για όσους δεν είναι κοντά. Μέχρι εκεί όμως. '' Σήκω, ξεκίνα και πέρασε από τη gallery. Να το δεις από κοντά το έργο. Να το μυρίσεις. Άσε το fb, δεν είναι το ίδιο.''
Επιδιώκετε συνέργειες με άλλους καλλιτέχνες, και την αλληλεπίδραση που μπορούν αυτές να επιφέρουν;
Η συνεργασία με έναν άλλο καλλιτέχνη, συχνά είναι θετική. Κάποια στοιχεία του ''περνούν'' στη δική σου εργαλειοθήκη. Όταν αυτό προκύψει, η προσωπική επαφή και αποδοχή των χαρακτηριστικών της νοοτροπίας του και της κοσμοθεωρίας που πρεσβεύει, είναι ο βασικός λόγος μιας φυσικής συνέργειας.
Πόσο αποδεκτή είναι η Τέχνη στην Ελλάδα σήμερα και τι ρόλο καλείται να παίξει στον δημόσιο χώρο;
Το ποσοστό αποδοχής της τέχνης δεν έχει, ούτε μπορεί πιστεύω να προσδιοριστεί με αριθμούς, είναι όμως σίγουρα μεγαλύτερο από αυτό που “μετριέται”, δηλαδή από τον αριθμό των παρουσιών στα εικαστικά δρώμενα. Τα φαινόμενα των κλειστών κυκλωμάτων και των κατευθυνόμενων style έχουν προ πολλού εντοπιστεί και η αντίπερα όχθη, μόνο αποσπασματικά ή περιθωριακά αντιδρά, μέχρι στιγμής. Το ''πρέπει να κάνεις αυτό γιατί αυτό πουλάει'' είναι τραγικό να ακούγεται από χώρους που ''κρατούν'' στα χέρια τους την προώθηση της παγκόσμιας τέχνης. Μόνο φωτισμένοι γκαλερίστες μπορούν να ξαναμαζέψουν τον σκορπισμένο και αγνοημένο σπόρο και να του παράσχουν τα εχέγγυα για να ριζώσει. Η τέχνη είναι αθάνατη. Από τον ίδιο χώρο που καταστρέφεται, θα ξαναγεννηθεί.
Αν ένας έφηβος σας πει ότι θέλει να γίνει εικαστικός, τι θα τον συμβουλεύατε να προσέξει/κάνει;
Να επιλέξει ανθρώπους ακομπλεξάριστους και να τους κάνει δασκάλους και συνεργάτες. Να γυρίσει την πλάτη στα στερεότυπα. Να περιγελάσει όσο μπορεί τους φλούφληδες της τέχνης. Να μη φοβηθεί να είναι ο εαυτός του.
Είχα από παιδί την τύχη να τον μιμούμαι, έτσι ο παππούς μου έβρισκε τις ευκαιρίες να μου μαθαίνει τα πρώτα ''μυστικά''. Ζωγράφιζα ανέκαθεν, χωρίς να έχω σκοπό μου να εκθέτω, ήταν προσωπική ανάγκη. Ήταν κρυφός έρωτας. Ένα “Meet the Artist” της Myro με έσπρωξε στην πρώτη μου έκθεση.
Με τι υλικά έχετε δουλέψει έργα σας και ποια είναι η σχέση με τα υλικά που έχετε καταλήξει ότι σας εκφράζουν και δουλεύετε περισσότερο με αυτά;
Πάντα αρεσκόμουν να ζωγραφίζω με χρώματα λαδιού. Είχα φτάσει να πιστεύω πως μόνο μια ελαιογραφία είναι το '' βαρύ έργο '', το διαχρονικό. Τον τελευταίο καιρό, ο πειραματισμός μου με μια μικτή τεχνική λαδιού και ακρυλικού, μου χάρισε ιδιαίτερες υφές.
Ποια θέματα απασχολούν/διατρέχουν το έργο σας;
Η απεικόνιση ενός τοπίου ή τόπου με ιδιαίτερο - όχι απαραίτητα ασυνήθιστο - τρόπο, όπου η ανθρώπινη παρουσία διέρχεται, αιωρείται ή απογειώνεται, με οδηγεί μυστηριακά από τη συγχώνευση στην αντιδιαστολή, από το εναλλασσόμενα μόνιμο στο καταλυτικά περαστικό.
Έχει ειπωθεί ότι "ο καλλιτέχνης μιλάει για εκείνους που δεν μπορούν να το κάνουν": θεωρείτε ότι η τέχνη πρέπει να έχει κοινωνική συμβολή;Όσοι αδυνατούν - ή δεν θέλουν - να εκφραστούν με έναν ''κατά τεκμήριο'' καλλιτεχνικό τρόπο, δεν σημαίνει ότι απεμπολούν τις ανάλογες ανησυχίες. Γνωρίζω ανθρώπους που είναι ικανοί να αναλύσουν εικαστικά ένα έργο, χωρίς να έχουν πιάσει ποτέ πινέλο ή σκαρπέλο στα χέρια τους. Ο καλλιτέχνης έρχεται να ''ενοχλήσει'' την κρυφή ή θαμμένη αυτή ανησυχία και στη συνέχεια να την καρπωθεί για τα επόμενα έργα του. Είναι η λεγόμενη ''συμμετοχή του κοινού'' στην εξέλιξή του.
Αντιμετωπίζετε την πώληση των έργων σας ως μέτρο επιτυχίας και αποδοχής της δουλειάς σας ή απλώς είναι μία αναγκαία παράμετρος βιοπορισμού;
Ο ζωγράφος είναι μοναχικός τύπος την ώρα που δημιουργεί. Ενίοτε, δεν επιθυμεί την παραμικρή παρουσία. Η αίσθηση ότι κάποιος θα επιλέξει έργο του, ισοσκελίζει αυτή τη μοναχικότητα με ένα είδος κοινωνικοποίησης που δημιουργεί. Οι σκέψεις και τα συναισθήματά του, θα μοιραστούν με άλλους ανθρώπους, με ορισμένους σε μόνιμη σχέση. Αυτή η σχέση δεν έχει τιμή, δεν πληρώνεται.
Υπάρχουν άλλα είδη τέχνης ή παραγωγής πολιτιστικού περιεχομένου (κινηματογράφος, πεζογραφία, ποίηση, θέατρο, μουσική, κλπ) που σας επηρεάζουν ή σας προκαλούν να συνδιαλεχθείτε μαζί τους στο έργο σας;
Η κίνηση. Η οπτική. Το άκουσμα. Ο συνδυασμός τους, που κάνει τη διαφορά από τη ΄΄σιωπηλή'' έκφραση. Η μουσική και το θέατρο με ''αναγκάζουν'' ενίοτε να υποκλίνομαι.
Πως επηρεάζει η κρίση την καλλιτεχνική παραγωγή σας;
Ο εικαστικός έχει ένα μεγάλο πλεονέκτημα κατά την περίοδο της περίφημης κρίσης. Την ευκαιρία να αφήσει πίσω κάθε τι το περιττό και να αναπτύξει το ουσιώδες, να δημιουργήσει πιο μεστά έργα. Η απαλλαγή από την ανάγκη αύξησης της ''παραγωγής'', λόγω της άφιξης και παρουσίας όψιμων φιλότεχνων ευπόρων επισκεπτών, μπορεί να μειώσει τις πιθανές πωλήσεις, αλλά μπορεί και να οδηγήσει στη δημιουργία των λίγων και δυνατών έργων που θα μείνουν.Η κρίση, στο βάθος, είναι μια σύγκρουση. Αν την αφήσουμε στο επίπεδο των αριθμών, το παιχνίδι, επειδή είναι στημένο, θα χαθεί. Αν την αναγάγουμε σε σύγκρουση ιδεών, αντιλήψεων και οραμάτων τότε ναι, ο εικαστικός ίσως βρει διέξοδο και έχει μέλλον.
Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του Διαδικτύου στην δουλειά σας (σε επίπεδο παραστάσεων, αλλά και επικοινωνίας);
Η διαδικτυακή συναλλαγή προωθεί το διαφημιστικό μέρος της δουλειάς του καλλιτέχνη, κάτι αναγκαστικά απαραίτητο σήμερα, ιδίως για όσους δεν είναι κοντά. Μέχρι εκεί όμως. '' Σήκω, ξεκίνα και πέρασε από τη gallery. Να το δεις από κοντά το έργο. Να το μυρίσεις. Άσε το fb, δεν είναι το ίδιο.''
Επιδιώκετε συνέργειες με άλλους καλλιτέχνες, και την αλληλεπίδραση που μπορούν αυτές να επιφέρουν;
Η συνεργασία με έναν άλλο καλλιτέχνη, συχνά είναι θετική. Κάποια στοιχεία του ''περνούν'' στη δική σου εργαλειοθήκη. Όταν αυτό προκύψει, η προσωπική επαφή και αποδοχή των χαρακτηριστικών της νοοτροπίας του και της κοσμοθεωρίας που πρεσβεύει, είναι ο βασικός λόγος μιας φυσικής συνέργειας.
Πόσο αποδεκτή είναι η Τέχνη στην Ελλάδα σήμερα και τι ρόλο καλείται να παίξει στον δημόσιο χώρο;
Το ποσοστό αποδοχής της τέχνης δεν έχει, ούτε μπορεί πιστεύω να προσδιοριστεί με αριθμούς, είναι όμως σίγουρα μεγαλύτερο από αυτό που “μετριέται”, δηλαδή από τον αριθμό των παρουσιών στα εικαστικά δρώμενα. Τα φαινόμενα των κλειστών κυκλωμάτων και των κατευθυνόμενων style έχουν προ πολλού εντοπιστεί και η αντίπερα όχθη, μόνο αποσπασματικά ή περιθωριακά αντιδρά, μέχρι στιγμής. Το ''πρέπει να κάνεις αυτό γιατί αυτό πουλάει'' είναι τραγικό να ακούγεται από χώρους που ''κρατούν'' στα χέρια τους την προώθηση της παγκόσμιας τέχνης. Μόνο φωτισμένοι γκαλερίστες μπορούν να ξαναμαζέψουν τον σκορπισμένο και αγνοημένο σπόρο και να του παράσχουν τα εχέγγυα για να ριζώσει. Η τέχνη είναι αθάνατη. Από τον ίδιο χώρο που καταστρέφεται, θα ξαναγεννηθεί.
Αν ένας έφηβος σας πει ότι θέλει να γίνει εικαστικός, τι θα τον συμβουλεύατε να προσέξει/κάνει;
Να επιλέξει ανθρώπους ακομπλεξάριστους και να τους κάνει δασκάλους και συνεργάτες. Να γυρίσει την πλάτη στα στερεότυπα. Να περιγελάσει όσο μπορεί τους φλούφληδες της τέχνης. Να μη φοβηθεί να είναι ο εαυτός του.