 |
| <πατήστε την φωτογραφία για μεγέθυνση> ΑΡΙΣΤΕΡΑ: Αρχική κατάσταση συντήρησης. ΔΕΞΙΑ: Μετά από την Συντήρηση και Αισθητική Αποκατάσταση |
Τρίτη 19 Μαΐου 2015 - Είναι, δυστυχώς, αλήθεια ότι σε πολλά από τα υπό συντήρηση έργα που φθάνουν στα χέρια των συντηρητών διαπιστώνονται, συχνά, διάφορες αυθαίρετες επεμβάσεις ή κακομεταχειρίσεις, που αυτά έχουν υποστεί παλαιότερα, είτε από τους ίδιους τους ιδιοκτήτες, τους κατόχους ή τους θεματοφύλακές τους είτε από άτομα που σχετίζονται με το έργο με οποιοδήποτε άλλο τρόπο, π.χ. έχουν αναλάβει τον καθαρισμό του χώρου όπου αυτά φυλάττονται. Εν αγνοία τους και ακουσίως και πάντα στην προσπάθεια τους να φυλάξουν, να προστατέψουν ή ακόμη και απλά να καθαρίσουν ένα έργο, προξενούν φθορές, τις περισσότερες φορές πολύ σοβαρές και δύσκολα επανορθώσιμες και κάποιες φορές ανεπανόρθωτες και καταστροφικές ...
Για το λόγο αυτό και προς αποφυγήν τέτοιων λυπηρών περιστατικών, που προξενούν δυσχερείς συνέπειες τόσο για το έργο όσο και για τον κάτοχό του, είναι σώφρον και συνετό να γνωρίζει ο καθένας μας κάποιες βασικές συμβουλές και μερικά πρώτα μέτρα ασφαλείας και διαφυλάξεως του κάθε έργου που είτε έχει στην κατοχή του είτε έρχεται, εν’ όψει οποιωνδήποτε συνθηκών, σε επαφή μαζί του.
Παρακάτω εκτίθενται, εν συντομία, ορισμένες βασικές αρχές και σημεία που πρέπει να ακολουθούνται αυστηρά για χάριν της μακροζωίας αλλά και της διατηρήσεως της καλής καταστάσεως ενός έργου τέχνης:
Τα έργα τέχνης χρειάζεται να φυλάττονται πάντοτε στις κατάλληλες περιβαλλοντικές συνθήκες, αφού οι παράγοντες της υγρασίας και της θερμοκρασίας είναι από τις σημαντικότερες αιτίες πρόκλησης των φθορών. Αποφεύγετε την έκθεσή τους σε χώρους με υπερβολική υγρασία (όπως π.χ. εικόνες που εκτίθενται σε αγιάσματα εκκλησιών, υπόγεια ή ακόμα και σε υγρούς τοίχους), αφού αυτή ευνοεί την ανάπτυξη των μυκητών σε διάφορα υλικά, αλλά και σε χώρους με χαμηλές τιμές υγρασίας, όπου υλικά, όπως το χαρτί, η περγαμηνή και το δέρμα κινδυνεύουν από αφυδάτωση. Να μην εκτίθενται, επίσης, σε χώρους με υψηλή θερμοκρασία (όπως π.χ. πίνακες που κρεμιούνται πάνω από ή τοποθετούνται δίπλα σε διάφορες εστίες θερμότητας, π.χ. καλοριφέρ, τζάκι, σωλήνες θερμάνσεως κ.λ.π.) αλλά ούτε και σε ιδιαίτερα ψυχρούς χώρους.
Ένας άλλος βασικός παράγοντας πρόκλησης σημαντικών φθορών είναι το φως . Ποτέ μην εκθέτετε απ’ ευθείας το κειμήλιο ή το έργο σας στο ηλιακό φως αφού η υπεριώδης ακτινοβολία του ηλιακού φάσματος είναι ιδιαίτερα βλαβερή. Προσέχετε, επίσης, ο φωτισμός που χρησιμοποιείτε για το εκάστοτε έργο σας να είναι ο κατάλληλος, ώστε να μην το επιβαρύνει με επιπρόσθετη βλαβερή θερμότητα. Οι πίνακες ζωγραφικής χρειάζεται να φυλάττονται σε περιβάλλον με 18οC με διακύμανση ±2οC. Σε ιδιαίτερης ιστορικής αξίας αντικείμενα ενδείκνυται να δημιουργούνται ειδικοί χώροι φυλαξεώς τους, όπως προθήκες από γυαλί, σύμφωνα πάντα με τις απαιτήσεις του εκάστοτε έργου αλλά και τις συμβουλές των ειδικών συντηρητών.
Να μην φυλάσσονται σε χώρους με αυξημένους ατμοσφαιρικούς ρύπους και καπνούς. Για παράδειγμα, η εκπομπή υπερβολικών αναθυμιάσεων αλλά και η έκθεση δίπλα ακριβώς σε κηροστάτες προξενούν σημαντικές φθορές στις εικόνες και τα λοιπά θρησκευτικά κειμήλια που φυλάττονται στους ναούς, χαρακτηριστική των οποίων είναι η έντονη οξείδωση του βερνικιού που προστατεύει τη ζωγραφική επιφάνεια από τη φθορά του χρόνου.
Να αποφεύγεται, όσο το δυνατό περισσότερο και ανάλογα πάντα με το είδος του προστατευόμενου έργου, η καταπόνησή του αλλά και η συχνή ανθρώπινη δραστηριότητα δίπλα σε αυτό. Το άγγιγμα, η τριβή των έργων αλλά και η καθημερινή λειτουργική χρήση και η προσκύνηση αντικειμένων τελετουργικού χαρακτήρα (όπως εικόνων κ.λ.π.) μπορεί με τον χρόνο να αποβούν μοιραία. Αν, λοιπόν, πρόκειται για χώρους εκθέσεως σημαντικών κειμηλίων, όπου συγκεντρώνεται πληθώρα κόσμου, όπως σε εκθέσεις, ναούς, μουσεία κ.λ.π. είναι σώφρον να απαγορεύετε την επαφή του κόσμου δια της αφής με το αντικείμενο αλλά και τα φιλήματα των εικόνων. Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργείστε ειδικές προθήκες φυλάξεως των κειμηλίων. Ακόμη, όμως, και στον προσωπικό σας χώρο, αποφεύγετε την τοποθέτησή τους πίσω από πόρτες, αποθηκευτικούς χώρους κ.λ.π.
Ποτέ μην καθαρίζετε εσείς οι ίδιοι ή μην επιτρέπετε σε άλλους τον καθαρισμό των κειμηλίων σας με διάφορες “κομπογιαννίτικες συνταγές”, (όπως λάδι, αρώματα, στάχτη, πατάτες κ.λ.π.), αλλά ούτε και με τα πιο απλά καθαριστικά είδη του εμπορίου. Ειδικά, στους πίνακες ζωγραφικής και τις εικόνες αλλά και στις αντίκες δεν είναι επιτρεπτή ούτε η χρήση νερού αλλά ούτε και στεγνού πανιού, τα οποία μπορούν να καταστρέψουν τη ζωγραφική επιφάνεια αλλά και να δημιουργήσουν υγρασία στο ξύλο ή τον μουσαμά. Αν, λοιπόν, επιθυμείτε να φροντίσετε τα έργα σας, αρκεσθείτε σε ένα απαλό άγγιγμα με ένα “φτερό”.
Αν, λοιπόν, επιθυμείτε τη μακροζωία των αγαπημένων σας έργων, μην παραλείπετε να προβαίνετε σε τακτικούς ελέγχους για τη συνεχή τήρηση των κατάλληλων συνθηκών φυλάξεώς τους, και ιδιαίτερα κάθε φορά που επιχειρείτε αλλαγή της θέσεώς τους, αλλά, να θυμάστε πάντοτε ότι τα λατρεμένα σας κειμήλια επιθυμούν «να τα αφήνετε στην ησυχία τους».