 |
| Picasso self-Portrait, 1907, Huile sur Toile |
Αφορμή αυτού του μικρού κειμένου στάθηκε το ανέβασμα του συγκεκριμένου έργου από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, τον προηγούμενο Σεπτέμβρη στην Θεσσαλονίκη και δεν προσβλέπει στην ενδελεχή θεωρητική ανάλυσή του, αλλά στην εν μέρει παρατήρησή του. Η «πειραματική» αυτή παράσταση, σε πολλούς φάνηκε ακατανόητη, αντισυμβατική και χωρίς προφανή λόγο ύπαρξής. Οι περισσότεροι απόρησαν στο τι μας αφορά αυτό το ακατανόητο συνονθύλευμα περιγραφών και εικόνων, χωρίς καμιά λογική συνέχεια, που παρουσιάζεται μπροστά μας ως θεατρικό έργο. Η απορία είναι προφανής, γι' αυτό και χρειάζεται μια πιο προσεκτική ματιά και μια δεύτερη θέαση για να βγάλει κανείς συμπέρασμα.
Παρενθετικά, για τον λόγο ότι το έργο αυτό δεν είναι ένα τυπικό θεατρικό κείμενο, ο θεατρικός χώρος δεν είναι ίσως ο καταλληλότερος για να παρουσιαστεί. Υποθετικά, θα μπορούσε να παρουσιαστεί επιτυχώς ως περφόρμανς σε κάποια έκθεση ή event προς τιμήν του ζωγράφου. Αυτός θα ήταν ο ιδανικός χώρος που θα επικοινωνούσε καλύτερα και θα ανθούσε ένα τέτοιο κείμενο. Ανάμεσα στα έργα του ίδιου του καλλιτέχνη.
Ο δυσλεκτικός (ως γνωστόν) Πικάσο, έγραψε αυτό το κείμενο ως αποκάλυψη για τον τρόπο που βλέπει ο ίδιος γύρω του τον κόσμο, χωρίς να τον ενδιαφέρουν αμιγώς οι κανόνες της δραματουργίας. Περιγράφει ελεύθερα εικόνες (όπως βλέπει άλλωστε κάποιος που ζει) που αποκόπτει από το γύρω setting, τις απομονώνει και τις ζωγραφίζει. Στο κείμενο περιγράφεται η απορία του για το ποια ακριβώς εικόνα αξίζει να ζωγραφιστεί, αλλά και το γεγονός ότι απορεί και ο ίδιος για τον τρόπο που πρέπει να ζωγραφίσει κάτι. Ποια είναι η αλήθεια όταν βλέπεις κάτι; Πώς είναι στα αλήθεια ένα αντικείμενο του γύρω κόσμου; Αναφέρει: το μπλε που υπάρχει στο κόκκινο τριαντάφυλλο. Η εμβριθής παρατήρηση του ζωγράφου βρίσκεται συνέχεια σε μια διφορούμενη κατάσταση, όπως είναι και όλος ο φυσικός και μη κόσμος, ο τόσο ρευστός και μη ολικά ορισμένος.
Το βλέμμα του καλλιτέχνη και στην συγκεκριμένη περίπτωση, του μεγαλύτερου ίσως ζωγράφου όλων των εποχών, διαθέτει μια ευαισθησία. Η παρατήρηση των γύρω πραγμάτων γίνεται εμβριθής και επίμονη. Παρατηρεί για πολλή ώρα κάτι, και αυτό αλλάζει μορφή, υφή και χρώμα. Η ρευστότητα του περιβάλλοντος, η συνεχής αλλαγή του φωτισμού, αλλά και της ψυχοσύνθεσης και της διάθεσης -συναισθήματος του καλλιτέχνη, μιας και η ψυχή μας είναι σε συνεχή ροή και εναλλαγή, είναι ο λόγος που κάτι αλλάζει και ως πρόσληψη. «Το μπλε στο κόκκινο τριαντάφυλλο» αναφέρει. Εάν δει κάποιος ένα κόκκινο τριαντάφυλλο από πολύ κοντά σε μεγέθυνση, το κόκκινο δεν είναι πια κόκκινο, αλλά ένα άλλο χρώμα, ίσως και να γίνεται μπλε, όπως υποστηρίζει ο συγγραφέας. Ένα βροχερό απόγευμα σε μια σκοτεινή κάμαρα, το κόκκινο τριαντάφυλλο έχει άλλον τόνο από ό,τι μια ηλιόλουστη μέρα σε εξωτερικό περιβάλλον. Μπροστά σε αυτό το μεταβαλλόμενο βρίσκεται η εμβριθής παρατήρηση του καλλιτέχνη -ζωγράφου, σε έναν κόσμο ρευστό, ως προς τις συνθήκες ύπαρξης του. Αυτό ακριβώς εκφράζει το συγκεκριμένο θεατρικό έργο.
Ο Πικάσο ανοίγει σε κοινή θέα, μέσα στην θεατρική σύμβαση, την οπτική του ή και την ψυχή του, και αποκαλύπτει με ένα διαφορετικό μέσον από αυτό που μας έχει συνηθίσει (το θεατρικό κείμενο) κάτι σημαντικό για την τέχνη του αλλά και εν γένει για όλη την τέχνη του ανθρώπινου είδους. Τον τρόπο που αντιλαμβάνεται αισθητικά τον συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο, τον μη ακριβή, τον διφορούμενο και μη συγκεκριμένο, όπως είναι και η ίδια η αντίληψή του, η ύπαρξη του και η ψυχή του. Μεταβαλλόμενη και στο βάθος απροσδιόριστη και χαοτική. Του ίδιου βέβαια, αλλά και του ίδιου του ανθρώπινου όντος. Το έργο αυτό είναι όλες οι εικόνες που είδε ο Πικάσο γύρω του, είναι οι πίνακες που ζωγράφισε αλλά και δεν ζωγράφισε, είναι η πρόσληψή του κόσμου και η απορία για το τι είναι άξιο να γίνει τέχνη και τι όχι, πώς είναι τα πράγματα γύρω μας και πώς αλλάζουν, είναι μια λεκτική σπουδή πάνω στην αίσθηση του ανθρώπου, είναι μια περιγραφή με λέξεις του τρόπου που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο ως όντα που ζούνε μέσα σε αυτόν, με τρόπο ελεύθερο και όσο το δυνατόν πιο φυσικό. Γι' αυτόν τον λόγο άλλωστε μας αφορά. Καίρια και ουσιαστικά, ως αίσθηση.