Thursday 31 July 2014

EDITO | Ιούλιος 2014 :: Δημοπρασία, μια απάντηση στην κρίση



ΕΝΑΣ βαβυλωνιακός τύπος εμπορίου κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος στις ευρωπαϊκές αγορές, καθώς η παγκόσμια οικονομική κρίση δείχνει τα δόντια της στη Γηραιά ήπειρο, και η ζήτηση για στάθμιση της πραγματικής αξίας των αγαθών καθίσταται επιτακτική: Δημοπρασίες.

Στην διεθνή αγορά  ο ρόλος των Δημοπρασιών είναι κυρίαρχος σε αυτό που -όχι και τόσο εύστοχα- ονομάζεται χρηματιστήριο της Τέχνης, ενόσω στην Ελλάδα η Δημοπρασία παραμένει εν πολλοίς παρεξηγημένη πρακτική. Εικόνες που έλκουν την καταγωγή από την κινηματογραφική εκδραμάτιση της “φτωχολογιάς” στο εγχώριο σινεμά περασμένων δεκαετιών παρουσιάζουν τον δημοπράτη σαν δήμιο των κατατρεγμένων, τυφλό όργανο των Δικαστικών ή άλλων Κρατικών Αρχών, και συχνά ιδιωτών πιστωτών, που αρπάζουν σπίτια και περιουσίες και τις “ρίχνουν” σε  πλειστηριασμό. Το συνώνυμο “πλειστηριασμός” δε, λαμβάνει ενίοτε ακόμη υποτιμητικότερη χροιά. Αν και το θέμα σηκώνει πολύ μεγάλη ανάλυση, καθώς εμπεριέχει έννοιες που κατατρέχουν από την εποχή της τουρκοκρατίας τον κορμό της ελληνικής κοινωνίας, όπως η ποινικοποίηση της επιχειρηματικότητας, η ηθική αντιστροφή σε μια κοινωνία που δεν διστάζει διόλου να θεωρεί σπουδαίο και επιφανές μέλος της όποιον ξοδεύει αλόγιστα, αλλά απαξιώνει ως μίζερο και κακομοίρη όποιον είναι πιο προσεκτικός και ολιγαρκής, θα περιοριστώ στο θέμα μου, που είναι οι δημοπρασίες και η αξιοποίησή τους  σήμερα. 

Η λέξη “δημοπρασία” μοιράζεται κοινά ετυμολογικά στοιχεία με την λέξη Δημοκρατία, και ανάλογο αξιακό περιεχόμενο. Οι δύο λέξεις, που χρησιμοποιούνται για να εκφράσουν την εν λόγω εμπορική πρακτική, αντικατοπτρίζουν την θεώρηση τους επί αιώνες ως δημοκρατική έκφανση στο εμπόριο. Η λέξη ΔΗΜΟΠΡΑΣΙΑ  προέρχεται από τις λέξεις δῆμος + πρατήρ, που σημαίνει στα αρχαία ελληνικά τον πωλητή (προέρχεται από το ρήμα πιπράσκω ), και ακριβολογικά σημαίνει “αυτός που πωλεί στον λαό”. Επισημαίνω την λέξη “δήμος”, που εννοιολογείται τιμητικά και νοείτο εντελώς διαφορετικό από την σημερινή λέξη “λαός”, και δίνει ιδιαίτερο βάρος επί τη αναφορά της. Από την άλλη, η λέξη “πλειστηριασμός”, είναι παράγωγη λέξη του υπερθετικού βαθμού  βαθμού του   “πολύς” που είναι το “πλεῖστος”, υποννοεί την πράξη κάποιος να δίνει τα περισσότερα, ή, κατά μία άλλη άποψη που εκμεταλλεύεται δεύτερο επίπεδο ανάλυσης της λέξης “πολύς”, από το ρήμα πίμπλημι (πίπλημι και πίπλω και πιμπλάω και πιμπλέω και πιμπλάνομαι, στην Οδύσσεια) που σημαίνει πληρώ, γεμίζω, χορταίνω, ή απευθείας από τον Ιωνικό τύπο “πιμπλεῖσαι”.

Επιπλέον των ετυμολογικών καταβολών της, η δημοπρασία εμπίπτει στο  corpus της σύγχρονης οικονομικής θεωρίας, και, για την ακρίβεια της μικρο-οικονομικής θεωρίας. Η θεωρία των δημοπρασιών ουσιαστικά ξεκίνησε

συτηματοποιημένα με την εργασία του William Vickrey (Νομπέλ Οικονομικών 1996) τη δεκαετία του 1960. Μέχρι τότε, αλλά ακόμα και σήμερα, πολλοί ερευνητές χρησιμοποίησαν την Θεωρία των Παιγνίων για να κατανοήσουν τις δυναμικές που αναπτύσσονται και να μελετήσουν δημοπρασίες τις δημοπρασίες. Των αρχικών ερευνών του William Vickrey ακολούθησαν  μαθηματικοί και οικονομολόγοι, σε διάφορα πεδία των δημοπρασιών. Γνωστές είναι οι εργασίες των Stark & Rothkopf (1979), Engelbrecht – Wiggans (1980), Riley & Samuelson (1981), McAfee & McMillan (1987), Feldman & Mehra (1993), Wolfstetter (1996), κ.α.

Οι δημοπρασίες κατά κανόνα εμπίπτουν διεθνώς σε 4 κατηγορίες:
  • Ανοιχτές ανοδικές δημοπρασίες -που συχνά αποκαλούνται “Αγγλικές δημοπρασίες”
    Η τιμή ανεβαίνει συνεχώς και οι συμμετέχοντες σε ένα χτύπημα θα πρέπει να αποσυρθούν από τη δημοπρασία όταν η τιμή φτάσει ένα όριο πέρα από το οποίο δεν θέλουν να πληρώσουν. Ο τελευταίος που μένει στην διαδικασία του χτυπήματος ενός δημοπρατούμενου αγαθού κερδίζει.

  • Ανοιχτές καθοδικές δημοπρασίες -οι αποκαλούμενες “Ολλανδικές δημοπρασίες”
    Η τιμή πέφτει συνεχώς. Ο πρώτος που θα δηλώσει ότι θέλει το προϊόν, κερδίζει και πρέπει να πληρώσει την τιμή που αναγράφεται εκείνη την στιγμή.

  • Κλειστές δημοπρασίες πρώτης τιμής
    Οι συμμετέχοντες καταθέτουν ταυτόχρονα κλειστές προτάσεις για το ποσό που διατίθενται να πληρώσουν για το αγαθό. Νικητής είναι αυτός που καταθέτει την υψηλότερη προσφορά και πληρώνει την προσφορά που έκανε.

  • Κλειστές δημοπρασίες δεύτερης τιμής
    Οι συμμετέχοντες καταθέτουν ταυτόχρονα κλειστές προτάσεις για το ποσό που διατίθενται να πληρώσουν για το αγαθό. Νικητής είναι αυτός που καταθέτει την υψηλότερη προσφορά αλλά πληρώνει ένα ποσό ίσο με την δεύτερη υψηλότερη προσφορά που έγινε.

Κυρίαρχη στην δημοπρασία είναι η έννοια της τοπικής στάθμισης τιμής. Συγκεκριμένα, ένα αγαθό μπορεί σε έναν τόπο, και μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή, να έχει μεγάλη ή μικρή αξία, ή, εναλλακτικά, μία χρηματική αξία που στον συγκεκριμένο τόπο και στον συγκεκριμένο χρόνο να μην θεωρητική σημαντική, ενώ σε έναν άλλο τόπο ή, σε μια άλλη χρονική περίοδο,  η ίδια αξία να θεωρείται μεγάλη. Κοντολογίς, η δημοπρασία επιτρέπει σε μια αγορά να επαναπροσδιορίσει την εγχρήματη ή άλλη αξία που ανταλλάσσει/πληρώνει για ένα αγαθό. Σε ορισμένες δημοπρασίες η επιφύλαξη μιας στάθμης τιμής (Reserve Price) τηρείται προκειμένου να διασφαλιστεί η πώληση πάνω από ένα ποσό, αν και η τιμή εκκίνησης της δημοπρασίας μπορεί να είναι χαμηλότερη.

Αντίθετα με την σύνδεση που υπάρχει στην Ελλάδα μεταξύ των παλιών αντικειμένων, των αντικών ή της τέχνης και τις δημοπρασίες, η δημοπρασία ως μέθοδος χρησιμοποιείται ευρύτερα ως μέθοδος αγοράς/πώλησης σε όλο τον κόσμο για την προμήθεια/διάθεση μιας μεγάλης γκάμας αγαθών και υπηρεσιών. Οι πλέον εξοικειωμένοι με τις δημοπρασίες -σε βαθμό να αποτελεί αυτό που θα λέγαμε “εθνικό σπορ” σε κάποιες Πολιτείες- είναι οι Βορειο-αμερικάνοι, οι οποίοι δημοπρατούν κυριολεκτικά τα πάντα!

Ο κόσμος της ποιοτικής Αντίκας και της Τέχνης θα ήταν αδιανόητοι χωρίς την καθημερινή, διεθνή και τοπική δημοπρατική πρακτική, και πολλές επιμέρους “κάθετες” αγορές χρωστούν, αν όχι την ύπαρξη τους, τότε, την ευμάρεια και τη ανάπτυξη τους στις Δημοπρασίες. Πρώτη από όλες η αγορά τέχνης. Ο καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Μπρουνέλ και συνεργάτης του CEPR Research, έγραφε σε άρθρο του που δημοσιεύτηκε στο Voxeu.org το 2008 ότι τα 2/3 των πινάκων σ' όλη την αγορά τέχνης πωλούνται σε δημοπρασίες, ενώ οι Christies και Sotheby's -δύο από τους μεγαλύτερους Οίκους δημοπρασιών παγκοσμίως, τα 3 τελευταία χρόνια, όχι μόνο κατάγραφουν σε όλα τα ετήσια reports τους εκτόξευση στην ζήτηση για αγορά έργων τέχνης -τόσο σύγχρονων όσο και παλιότερων εποχών, αλλά σημειώνουν απανωτά το ένα ρεκόρ υψηλής τιμής μετά το άλλο.

Στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα ο τομέα των δημοπρασιών βρίσκεται σε εμβρυϊκό στάδιο, και έχει καθηλωθεί σε αυτό για πολλά χρόνια, γεγονός που συμβάλλει σε παρανοήσεις, καθώς βασικές λειτουργίες της αγοράς που επιτελούν οι Δημοπράτες σε άλλες αγορές, στην Ελληνική καλούνται να επιτελέσουν άλλοι παράγοντες. Οι Ελληνικοί Οίκοι Δημοπρασιών είναι λίγοι, και οι περισσότεροι εξειδικεύονται στην Τέχνη και το Παλαιό αντικείμενο. Ελάχιστοι έχουν δική τους έδρα με μόνιμη παρουασί στα δημοπρατικά πράγματα. Οι Estate Sale δημοπρασίες -το πιο διαδεδομένο και κοινό είδος δημοπρασίας απανταχού όπου υπάρχει δημοπρατική αγορά παγκοσμίως, εξυπηρετούνται με περιοδικές συναντήσεις σε νοικιασμένους χώρους, με μοναδική εξαίρεση το Myrό Antiques House, που διαθέτει ιδιόκτητες εγκαταστάσεις και έδρα που διοργανώνει τακτικές δημοπρασίες σε διμηνιαία βάση, εφαρμόζοντας διεθνή πρότυπα και απευθυνόμενος στην παγκόσμια αγορά. Εξαιτίας της συνεργασίας μου με τον συγκεκριμένο Οίκο γνωρίζω ότι πολλές φορές οι πωλητές είναι τόσοι πολλοί από όλη την χώρα, ώστε η ζήτηση για πώληση αντικειμένων μέσω της δημοπρασίας είναι αδύνατον να ικανοποιηθεί. Εξίσου σε αρχικό στάδιο βρίσκεται και η ηλεκτρονική δημοπρασία στην Ελλάδα. Νομικά και άλλα κωλύματα καθιστούν εξαιρετικά δύσκολη την επιχειρηματική δραστηριοποίηση στον χώρο.

Πολλοί έλληνες όταν θέλουν να αδειάσουν ένα σπίτι κάποιου ηλικιωμένου συγγενή τους που “έφυγε” θα καταφύγουν ελαφρά  την καρδία σε έναν “παλιατζή”, παλαιοπώλη, κλπ. Έτσι συχνά χάνονται θησαυροί τέχνης, χωρίς απαραίτητα να επωφελείται κάποιος, αν στην συνέχεια ο “παλιατζής” δεν βρει στο διάβα του κάποιον που να καταλάβει τι κρατά αυτός ο άνθρωπος στα χέρια  του. Ηλεκτρονικές δημοπρασίες επίσης υπάρχουν ελάχιστες (μονοψήφιος αριθμός, και μικρός), είναι γενικές, αλλά σε αυτές κυριαρχούν τα διακοσμητικά, τα μεταχειρισμένα ηλεκτρονικά και οι συσκευές, όπως και τα είδη ένδυσης και αξεσουάρ.

Ακόμη και μεσούσης κρίσης, οι τιμές στην Ελληνική αγορά συχνά δεν σταθμίζονται με βάση την ζήτηση ενός αγαθού, ούτε καν με βάση το προσδόκιμο κέρδος από αυτά. Παραμένουμε μία υπερβολικά ακριβή αγορά σε σύγκριση με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, με περιορισμένη αξιοποίηση διεθνών προδιαγραφών κοστοστρέφειας ή διαφάνειας στην τιμολόγηση, και συστηματική αγνόηση των κανόνων  προσφοράς – ζήτησης, σε όλους τους τομείς. Ελπίζω ότι αυτό θα αλλάξει σύντομα, καθώς γίνεται φανερό ότι η κρίση ήρθε για να μείνει, και ότι θα πρέπει να προσαρμοστούμε σε αυτή, και, αν θέλουμε να επιτύχουμε την πολυπόθητη Ανάπτυξη, θα πρέπει να το καταφέρουμε μέσα σε αυτό το πολύ δύσκολο περιβάλλον. Είναι πραγματικά αδιανόητο ότι μία αγορά σε οικονομική κρίση δεν έχει εναγκαλιστεί μία εμπορική πρακτική που εξασφαλίζει τόσο στην αγοραστή όσο και στον πωλητή την καλύτερη δυνατή τιμή στον δεδομένο τόπο, χρόνο, και με τους συγκεκριμένους αποδέκτες.

Η Ελληνική αγορά χρειάζεται μια επανεκκίνηση  που είναι δύσκολο να επιτευχθεί σε ένα εμπορικό τιμολογιακό περιβάλλον στο οποίο οι τωρινές τιμές βασίζονται στις ...περυσινές, οι οποίες βασίζονται στις προπέρσινες (ακόμη κι αν οι φετινές είναι χαμηλότερες, αν ούτε οι μεν ούτε οι δε λαμβάνουν υπόψιν τους την ζήτηση ή  την κοστοστρέφεια, οι τιμές εξακολουθούν να μην είναι σωστές)! Οι πρακτικές της δημοπρασίας θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην επανεκκίνηση της Ελληνικής αγοράς, να ενισχύσουν την επανάχρηση μέσα από estate sale πρακτικές (ισχύει ο χρυσός κανόνας των Αμερικάνων στις δημοπρασίες, πως κάτι που μοιάζει για πέταμα για έναν άνθρωπο, θα μπορούσε να είναι ο θησαυρός που πάντοτε αναζητούσε ένας άλλος), να συνδράμουν στην ορθολογικότερη στάθμιση τιμών σε χώρους όπως η Τέχνη, το design, αλλά και αγορές που έχουν καθιζάνει, όπως αυτή των ακινήτων ή το  Real Estate γενικότερα, και πολλούς άλλους κλάδους.

Στην πραγματικότητα, η διάδοση δημοπρατικών πρακτικών είναι ο δημοκρατικότερες τρόπος στάθμισης τιμών στην αγορά, διότι είναι η ίδια η αγορά που αποφασίζει σε ποια τιμή πρέπει να πληρώσει αυτό που πραγματικά χρειάζεται.

Browse by keyword / Βρείτε αυτό που ψάχνετε

Activism Amfissa An Athenian Outsider Andros Animation & Comics Antiparos Art Fairs Art Therapy ArtMarket Athens Auctions Audio/Video Australia Awards Books&Manuscripts Call for entries & Competitions Ciné qua non Cinema Collage Collectives Columnists: www treasures Commentary & Documentation Conferences CulturalContent/Tourism Cyprus DESIGN Digital Art DJs Documentary EDITO ElefsisCultureCapital ENGLISH Fashion Festivals & Biennales Florina Fundraising Gastronomy Halkida Iconography Ioannina Jewllery Lesvos LGBTQI+ Lifestyle London Calling Loutraki Multimedia & Installations Art Museums Myconos Naxos News Opera Party Performance Printmaking Projects Restoration/Συντήρηση Rethymnon Retrospective Sculpture & Ceramics Shqipëri Sikinos StreetArt Symposiums Syros Tattoo Teri Paschos textileArt Thessaloniki US Venue Virtual Watercolor whoISwho Workshops & Masterclasses Αγρίνιο Αίγινα Αίγιο Αλεξανδρούπολη ΑΝΑΦΗ ΑνδριανήΤζίμα Άνδρος ΑΝΤΙΚΑ Αντίπαρος Απόψεις ΑΠΟΨΗ Άργος Αρχαιολογία Αρχιτεκτονική Βέροια Βόλος Γειτονιές Δελφοί ΔΗΜΗΤΡΙΑ Δημοπρασίες Διαλέξεις/ΔημόσιεςΣυζητήσεις Δίον-Λιτόχωρο Δράμα Έβρος Εγκαίνια Έδεσσα Ειδικά Θέματα ΕικαστικέςΔράσεις Εκδηλώσεις Εκθέσεις Εκπαίδευση ΕΛΕΥΣΙΝΑ Επίδαυρος Έρευνα Ζάκυνθος Ζωγραφική Ηράκλειο Θέατρο Θρησκεία Ιδρύματα Ιεράπετρα Ιστορία Ιστορίες για γάτες ΙΩΑΝΝΙΝΑ Καβάλα Καλαμαριά Καλαμάτα Καλλιγραφία Καστελλόριζο Καστοριά Κέρκυρα ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ Κίμωλος Κοζάνη ΚΟΡΟΝΟΪΟΣ Κρήτη Κως Λάρισα Λέσβος Λευκάδα Λήμνος Λόγος Λύκειον Ελληνίδων Μεσολόγγι Μουσική Ναύπακτος Ναύπλιο Νεκρολογία ΞΑΝΘΗ Ξεναγήσεις Ολυμπία Ορεστειάδα Παιδαγωγικά Παιδιά Πάρος Παρουσιάσεις Πάτμος Πάτρα ΠεριΟινουΣκιας Πόρος Πρόσωπα Προσωπικότητες Ρόδος Σάμος Σαντορίνη Σκηνογραφία Σκιάθος Σπέτσες Στήλη Άλατος Στυλ & Εποχές Συλλογές Συναυλίες Συνέντευξη ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Τέχνες Τέχνη Τεχνολογία Τζια ΤΗΝΟΣ Τρίκαλα Τρίπολη ΥΔΡΑ Υποτροφίες Φλώρινα ΦΟΛΕΓΑΝΔΡΟΣ Φωτογραφία Χαλκίδα Χανιά Χειροτεχνίες Χίος Χορηγίες Χορός Ψηφιδωτό Ψυχολογία Ψυχολογία στην καθημερινότητα