 |
| "Λαικό δικαστήριο", έργο του Solomon Nikritin |
ΕΚΘΕΣΗ με τίτλο «Σολομών Νικρίτιν-Τζορτζ Γκρος. Πολιτικός Τρόμος και Κοινωνική Παρακμή στην Ευρώπη του Μεσοπολέμου. Σχέδια και Χαρακτικά» παρουσιάζει από τις 4 Ιουνίου ώς τα μέσα Σεπτεμβρίου το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στη Θεσσαλονίκη. Η ιδέα για την υλοποίηση της έκθεσης βασίστηκε στο ότι «Ιστορία επαναλαμβάνεται μόνο ως φάρσα και η Τέχνη είναι... απλώς η καταγραφή της Ιστορίας μέσα από το πρίσμα των ανθρώπων». Ο ντανταϊστής George Grosz και ο ειρηνιστής Σολομών Νικρίτιν εξάλλου «βλέπουν» μέσα από το πρίσμα της τέχνης τους και καταγράφουν απόλυτα «διαφορετικά» ιστορικά γεγονότα που διαδραματίζονται στη μετά-Λένιν επαναστατική Ρωσία και την προ-Χίτλερ παρηκμασμένη κοινωνία της Γερμανίας. Συνολικά, παρουσιάζονται 110 χαρακτικά του Γκρος και πέντε πίνακες (λάδι) και 70 σχέδια του Νικρίτιν. Το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης κατέχει 234 έργα του καλλιτέχνη και σε συνεργασία με την Κρατική Πινακοθήκη Τρετυακόφ, διοργάνωσε την πρώτη παγκόσμια αναδρομική του έκθεση στη Θεσσαλονίκη, τον Ιανουάριο του 2004. 
Η επιμέλεια της έκθεσης στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης είναι των: Lutz Becker (επιμελητής εκθέσεων, σκηνοθέτης κινηματογράφου) και της Μαρίας Τσαντσάνογλου (Ιστορικού της Τέχνης, διευθύντριας του ΚΜΣΤ). Τα εγκαίνια της έκθεση θα πραγματοποιηθούν την Τετάρτη 4 Ιουνίου στο κτίριο της Μονής Λαζαριστών και στη διάρκειά της θα διοργανωθούν εκπαιδευτικά προγράμματα και ξεναγήσεις για το κοινό. Την Πέμπτη 5 Ιουνίου, στις 16:00, οι επισκέπτες της έκθεσης θα ξεναγηθούν από τους επιμελητές, της έκθεσης.
Ιδεολόγος κομμουνιστής και υποστηρικτής των μπολσεβίκων και του Λένιν, ο Solomon Nikritin ασκεί ενδόμυχα κριτική, μέσω του έργου του, στον ανερχόμενο απολυταρχισμό του σταλινικού καθεστώτος. Εβραϊκής καταγωγής, ο Νικρίτιν (Τσέρνιγκοφ Ουκρανίας, 1898- Μόσχα, 1965) υπήρξε πολυσχιδής δημιουργός που δεν περιορίστηκε μόνο στη ζωγραφική. Στο αρχείο του διασώζεται ένας μεγάλος αριθμός φιλοσοφικών δοκιμίων, θεατρικών έργων και κινηματογραφικών σεναρίων, ενώ είχε αναπτύξει μια πρωτότυπη εικαστική θεωρία, την οποία ονόμαζε «προβολισμό» σχετικά με τη σύνδεση της ζωγραφικής με το θέατρο και τον κινηματογράφο. Συχνά, στα σχέδιά του απεικονίζονται μοναχικοί άνθρωποι που αδυνατούν να επικοινωνήσουν ή παράλογα συμπλέγματα ανθρώπων, ζώων και οικοδομημάτων που ονομάζει «Μνημεία». Πολλά έργα του δημιουργούν την αίσθηση ενός επικείμενου πολιτικού τρόμου και μιας απάνθρωπης κοινωνίας, που υποκύπτει στον παραλογισμό αυτού του τρόμου. Αφού έζησε την φρίκη του Εμφυλίου Πολέμου το 1919-1920, δημιούργησε μια σειρά από σχέδια που τα ονόμασε «Πόλεμος» και στα οποία καταγράφονται σκηνές ωμής βίας. Η ανθρώπινη μορφή επανέρχεται σχηματοποιημένη σε πολλές σειρές έργων του.
Λίγες χιλιάδες χιλιόμετρα δυτικότερα, στο Βερολίνο του μεσοπολέμου, ο George Grosz (Βερολίνο, 1893-1959) υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους σατιρικούς καλλιτέχνες του 20ού αιώνα. Συνιδρυτής της ομάδας Ντανταϊστών του Βερολίνου, δημιούργησε εκατοντάδες σχέδια που αποτύπωναν τις ατέλειες και τις ανισότητες της γερμανικής κοινωνίας κατά τη δεκαετία του 1920, κάποια από τα οποία δημοσιεύονταν σε λαϊκά φωτολιθογραφικά άλμπουμ. Φανατικός πολέμιος του ναζιστικού καθεστώτος, ο Γκρος αποτυπώνει την ασχήμια και τη διαφθορά μιας κοινωνίας που ζούσε υπό τη σκιά του υπερ-πληθωρισμού και του κοινωνικού αποπροσανατολισμού στα χρόνια της ανόδου του Χίτλερ και προτού ξεσπάσει ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Στην έκθεση έργων του στην Θεσσαλονίκη παρουσιάζεται το μεγαλύτερο και πιο σημαντικό από αυτά, με τίτλο «Ecce Homo» («Ιδού ο Άνθρωπος»), του 1923 (η σειρά ECCE HOMO του Γκρος ανήκει σε ιδιωτική συλλογή και μεταφέρθηκε ειδικά για την έκθεση στο ΚΜΣΤ από την Αγγλία). Λίγο μετά την έκδοση του «Ecce Homo» το 1923, όλα τα διαθέσιμα αντίτυπα κατασχέθηκαν από την αστυνομία του Βερολίνου και ο Γκρος, μαζί με τον εκδότη του, διώχθηκαν με την κατηγορία της προσβολής των ηθών. Οι Ναζί διέταξαν να καταστραφούν όλα τα προσβλητικά τυπώματα και σχέδια, τα οποία ρίχτηκαν σε δημόσια πυρά τον Μάιο του 1933. Το ίδιο έτος, ο Γκρος μετοίκησε στις ΗΠΑ. Όσο ήταν εξόριστος δυσφημίστηκε στη Γερμανία ως «καλλιτέχνης- μπολσεβίκος» και τα έργα του κατείχαν σημαντική θέση στην περιβόητη έκθεση Εκφυλισμένης Τέχνης του 1937. Μετά το θάνατο του καλλιτέχνη, η χήρα του και οι γιοι του συνέχισαν να προωθούν το έργο του και το 1964 έδωσαν την άδεια για αναδημοσίευση του κατεστραμμένου άλμπουμ «Ecce Homo».
Η επιμέλεια της έκθεσης στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης είναι των: Lutz Becker (επιμελητής εκθέσεων, σκηνοθέτης κινηματογράφου) και της Μαρίας Τσαντσάνογλου (Ιστορικού της Τέχνης, διευθύντριας του ΚΜΣΤ). Τα εγκαίνια της έκθεση θα πραγματοποιηθούν την Τετάρτη 4 Ιουνίου στο κτίριο της Μονής Λαζαριστών και στη διάρκειά της θα διοργανωθούν εκπαιδευτικά προγράμματα και ξεναγήσεις για το κοινό. Την Πέμπτη 5 Ιουνίου, στις 16:00, οι επισκέπτες της έκθεσης θα ξεναγηθούν από τους επιμελητές, της έκθεσης.
"Eclipsi de sol",
έργο του George Grosz
έργο του George Grosz
Ιδεολόγος κομμουνιστής και υποστηρικτής των μπολσεβίκων και του Λένιν, ο Solomon Nikritin ασκεί ενδόμυχα κριτική, μέσω του έργου του, στον ανερχόμενο απολυταρχισμό του σταλινικού καθεστώτος. Εβραϊκής καταγωγής, ο Νικρίτιν (Τσέρνιγκοφ Ουκρανίας, 1898- Μόσχα, 1965) υπήρξε πολυσχιδής δημιουργός που δεν περιορίστηκε μόνο στη ζωγραφική. Στο αρχείο του διασώζεται ένας μεγάλος αριθμός φιλοσοφικών δοκιμίων, θεατρικών έργων και κινηματογραφικών σεναρίων, ενώ είχε αναπτύξει μια πρωτότυπη εικαστική θεωρία, την οποία ονόμαζε «προβολισμό» σχετικά με τη σύνδεση της ζωγραφικής με το θέατρο και τον κινηματογράφο. Συχνά, στα σχέδιά του απεικονίζονται μοναχικοί άνθρωποι που αδυνατούν να επικοινωνήσουν ή παράλογα συμπλέγματα ανθρώπων, ζώων και οικοδομημάτων που ονομάζει «Μνημεία». Πολλά έργα του δημιουργούν την αίσθηση ενός επικείμενου πολιτικού τρόμου και μιας απάνθρωπης κοινωνίας, που υποκύπτει στον παραλογισμό αυτού του τρόμου. Αφού έζησε την φρίκη του Εμφυλίου Πολέμου το 1919-1920, δημιούργησε μια σειρά από σχέδια που τα ονόμασε «Πόλεμος» και στα οποία καταγράφονται σκηνές ωμής βίας. Η ανθρώπινη μορφή επανέρχεται σχηματοποιημένη σε πολλές σειρές έργων του.
Λίγες χιλιάδες χιλιόμετρα δυτικότερα, στο Βερολίνο του μεσοπολέμου, ο George Grosz (Βερολίνο, 1893-1959) υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους σατιρικούς καλλιτέχνες του 20ού αιώνα. Συνιδρυτής της ομάδας Ντανταϊστών του Βερολίνου, δημιούργησε εκατοντάδες σχέδια που αποτύπωναν τις ατέλειες και τις ανισότητες της γερμανικής κοινωνίας κατά τη δεκαετία του 1920, κάποια από τα οποία δημοσιεύονταν σε λαϊκά φωτολιθογραφικά άλμπουμ. Φανατικός πολέμιος του ναζιστικού καθεστώτος, ο Γκρος αποτυπώνει την ασχήμια και τη διαφθορά μιας κοινωνίας που ζούσε υπό τη σκιά του υπερ-πληθωρισμού και του κοινωνικού αποπροσανατολισμού στα χρόνια της ανόδου του Χίτλερ και προτού ξεσπάσει ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Στην έκθεση έργων του στην Θεσσαλονίκη παρουσιάζεται το μεγαλύτερο και πιο σημαντικό από αυτά, με τίτλο «Ecce Homo» («Ιδού ο Άνθρωπος»), του 1923 (η σειρά ECCE HOMO του Γκρος ανήκει σε ιδιωτική συλλογή και μεταφέρθηκε ειδικά για την έκθεση στο ΚΜΣΤ από την Αγγλία). Λίγο μετά την έκδοση του «Ecce Homo» το 1923, όλα τα διαθέσιμα αντίτυπα κατασχέθηκαν από την αστυνομία του Βερολίνου και ο Γκρος, μαζί με τον εκδότη του, διώχθηκαν με την κατηγορία της προσβολής των ηθών. Οι Ναζί διέταξαν να καταστραφούν όλα τα προσβλητικά τυπώματα και σχέδια, τα οποία ρίχτηκαν σε δημόσια πυρά τον Μάιο του 1933. Το ίδιο έτος, ο Γκρος μετοίκησε στις ΗΠΑ. Όσο ήταν εξόριστος δυσφημίστηκε στη Γερμανία ως «καλλιτέχνης- μπολσεβίκος» και τα έργα του κατείχαν σημαντική θέση στην περιβόητη έκθεση Εκφυλισμένης Τέχνης του 1937. Μετά το θάνατο του καλλιτέχνη, η χήρα του και οι γιοι του συνέχισαν να προωθούν το έργο του και το 1964 έδωσαν την άδεια για αναδημοσίευση του κατεστραμμένου άλμπουμ «Ecce Homo».